'Afghaan, kom niet naar Australië. Je krijgt heimwee'

Kom niet naar Australië, de reis is zwaar, in het asielzoekerscentrum waar je terecht komt ga je aan heimwee onderdoor en uiteindelijk zal dit nooit je thuis worden. Een stripverhaal met deze naargeestige boodschap moet asielzoekers ervan afschrikken om naar Australië af te reizen. Maar werkt dat wel, zo’n expliciete campagne? De Britse regering meende eerder van wel en ook in de Belgische regering lijkt ervoor open te staan. Experts zijn echter minder overtuigd, schrijft de Belgische krant De Morgen woensdag. “Migranten geloven familie en vrienden, niet de overheid.”

Het achttien pagina’s tellende stripverhaal vertelt over een Afghaan die vlucht met zijn groottantes laatste centen. Hij bereikt met een klein bootje over woelig water de Australische kust. Daar pikt de grenspolitie hem op en brengt hem naar een omheind asielcentrum, waar hij volgens de strip enorm aan heimwee zal lijden.  

Volgens De Morgen vaart de Australische regering onder premier Tony Abbot van de centrumrechtse Liberal Party een hardleerse asielkoers, genaamd Operatie Soevereine Grenzen. De grenspolitie speurt in open water naar bootvluchtelingen om ze richting offshore-detentiecentra te begeleiden. Een praktijk die mensenrechtenorganisaties wereldwijd veroordelen en die in strijd is met de vluchtelingenconventie van de Verenigde Naties. De harde toon van het stripverhaal past hierbij.

“Het is typisch Australisch om met heel harde overheidscampagnes te werken”, zegt ook professor persuasieve communicatie Patrick Vyncke (Universiteit Gent). Toch zijn de Australiërs hier niet de eerste mee. In Groot-Brittannië werd een campagne bedacht om immigranten uit Oost-Europa te ontmoedigen. “De banen zijn schaars en slecht betaald. Bovendien regent het hier de hele tijd”, was de boodschap van de Britten aan wie migratie overwoog.

Vooralsnog staat de Australische strip alleen op de website van het Australische ministerie voor Immigratie en Grenscontrole. Verschillende media  vroegen het ministerie om een reactie, maar kregen nul op het rekest. Hoe en waar de publicatie zal worden ingezet, is daarom nog niet duidelijk, schrijft De Morgen.

Los van de boodschap is de keuze voor het medium een slimme zet, meent professor Vyncke.

Een beeldverhaal sluit aan bij de leefwereld van jongvolwassenen, een leeftijdsgroep waarin de migratiedroom vaak het grootst is. Bovendien appelleren verhalen heel erg aan ons gevoel. Ze leren ons hoe de wereld in elkaar zit, zonder dat we dat aan den lijve moeten ondervinden.”

Volgens Vyncke is een verhaal dan ook veel overtuigender dan een infocampagne van de overheid. “Die legt een boodschap op. Terwijl bij een verhaal mensen zelf de boodschap eruit halen.

Het is echter de vraag of het überhaupt zin heeft om vluchtelingen nadrukkelijk te ontraden de grote oversteek te maken. Op Belgische staatssecretariaat voor Migratie leeft deze overtuiging wel:

Onze ontradingscampagnes waarin we in het buitenland de Belgische realiteit gaan verkondigen, hebben effect”, stelt een woordvoerster Els Cleemput.

Maar De Morgen spreekt een aantal migratiedeskundigen die dit tegenspreken.

Christiane Timmerman (Universiteit Antwerpen), hoofddocente aan het Centrum voor Migratie en Interculturele Studies (CeMIS): 

Het eerste nieuws dat migranten horen, komt van familie en vrienden die het sinds hun vertrek beter stellen. Voor hun is dat een feit, de overheid geloven ze dan niet.

Migratie-expert Johan Wets (HIVA, KU Leuven):

Vraag is of het doelpubliek van de campagne dezelfde beeldcultuur heeft, en de boodschap wel kan begrijpen. Bovendien zijn migranten doorgaans goed geïnformeerd. Zij kennen het gevaar van het doorkruisen van de Sahara of de zee.

De Morgen: Kritiek op bruut beeldverhaal dat immigratie naar Australië ontraadt