Britse krant verzint massale jihad-sympathie onder moslims

‘1 op de 5 moslims toont begrip voor jihadisten,’ schreef The Sun vorige week. Met die schreeuwerige kop wilde de Britse steroïde-versie van de Telegraaf maar weer eens laten zien hoe groot het Islamitische Gevaar is in de samenleving. Maar waar blijken die cijfers uit en hoe betrouwbaar zijn die eigenlijk?

De kop van The Sun zorgde direct na publicatie voor een storm van verontwaardiging. Er verschenen filmpjes van boze moslims die zich niet konden vinden in de cijfers. Op Twitter was al snel de hashtag #1in5muslims geboren waarmee de draak werd gestoken met het onderzoek. De Independent Press Standards Organisation, de ombudsman voor de Britse pers, ontving meer dan 2.600 klachten. 

Maar waar haalde The Sun die cijfers vandaan? Die kwamen van onderzoeksbureau Survation. Het bureau had duizend Britse moslims een telefonische enquête afgenomen na de aanslagen in Parijs. Een van die vragen was: Met welk van deze beweringen ben jij het eens?

– Ik heb veel begrip voor jonge moslims die het Verenigd Koninkrijk verlaten en zich aansluiten bij strijders in Syrië. – Ik heb een beetje begrip voor jonge moslims die het Verenigd Koninkrijk verlaten en zich aansluiten bij strijders in Syrië. – Ik heb geen begrip voor jonge moslims die het Verenigd Koninkrijk verlaten en zich aansluiten bij strijders in Syrië. – Ik weet het niet. 

Het woord jihadisten, nadrukkelijk genoemd in de kop boven het artikel in The Sun, komt in de vraagstelling nergens terug. Dit is van belang, omdat niet iedereen die naar Syrië afreist zich aansluit bij Islamitische Staat of een vergelijkbare terroristische organisatie. Er zijn er ook die zich aansluiten bij de rebellen die zich tegen zowel IS als Assad verzetten. 

Bij het beantwoorden van de vragen, liet 4 procent weten veel begrip op te kunnen brengen en 14 procent een beetje. In totaal 19 procent, oftwel de ‘1 op de 5’ die The Sun aanhaalde. 

Dit is waar het gevaar in dergelijke onderzoeken en berichtgeving schuilt. Het woord begrip kan op meerdere manieren worden uitgelegd. Dat verklaart ook Maria Sobolewska, een expert op het gebied opiniepeilingen onder minderheden, tegenover de BBC:

‘Bedoelden de respondenten dat ze meeleven met de situatie waarin veel moslims zich wereldwijd bevinden, te midden van allerlei oorlogen en conflicten en wereldwijde vooroordelen en snappen ze daarom dat iemand uit wanhoop naar die gebieden trekt? Gaat het hier om emotioneel begrip tonen, of wordt er expliciete steun aan terreur uitgesproken? Die laatste conclusie gaat echt veel te ver.’

Dat onderscheid wordt ook gemaakt door een van de enquêteurs. Op VICE schrijft diegene – anoniem – dat de onderzoekers zich ongemakkelijk voelen bij de manier waarop de uitkomsten zijn gepresenteerd:

‘Geen van de respondenten heeft gezegd dat ze sympathie hebben voor jihadisten. Zo was er bijvoorbeeld een vrouw die zeer bedachtzaam en weloverwogen antwoord gaf op alle vragen. Ze vond dat David Cameron het recht had om Syrië te bombarderen en ze vond dat moslims zich moesten uitspreken tegen terreur dat in hun naam wordt gepleegd. Maar ze snapte ook dat er jongeren zijn die naar Syrië vertrekken om de wapens op te pakken en dus schreef ik op: “heeft begrip voor jonge moslims die zich aansluiten bij de strijd”.’

Na het verschijnen van het artikel heeft onderzoeksbureau Survation direct afstand genomen van de getrokken conclusie. ‘We staan op geen enkele manier achter de manier waarop deze resultaten naar buiten zijn gebracht,’ laat een woordvoerder weten. 

The Sun denkt daar heel anders over: ‘Een onderzoeksbureau heeft niets te maken met de manier waarop de redactie de onderzoeksresultaten interpreteert.’ Volgens The Sun staat als een paal boven water dat een aanzienlijk deel van moslims sympathiseert met extremisten en dat is volgens het tabloid het verhaal dat naar buiten gebracht moet worden. 

Dat was ook het idee van onderzoeksbureau Motivaction dat eind vorig jaar een onderzoek publiceerde dat gehouden was onder Nederlandse jongeren van Turkse en Marokkaanse komaf. Hierbij ging het om soortgelijke vragen als in het onderzoek van Survation. Uit de cijfers zou hier blijken dat maar liefst driekwart van de jongeren Syriëgangers “helden” vindt. Een uitkomst die gretig gebruikt werd om de Nedermoslims in het IS-kamp te scharen. Minister Asscher maakte zich ernstig zorgen en liet nader onderzoek doen.

Onzin , zo bleek uit dat onderzoek, uitgevoerd door bureau Labyrinth. Zowel de opzet als de uitvoering van het onderzoek van Motivaction had ‘een aantal serieuze tekortkomingen’. Zo bleek de formulering van de vragen niet eenduidig te zijn geweest en is niet in kaart gebracht welke definitie de ondervraagde jongeren toekennen aan begrippen als ‘jihadisme’ en ‘kalifaat’. Conclusie van het onderzoek van Labyrinth: de uitkomsten geven geenszins een representatief beeld van de opvattingen onder migrantenjongeren in Nederland. 

Asscher liet na de bevindingen van Labyrinth weten het ‘betreurenswaardig’ te vinden dat Nederlandse moslimjongeren door dergelijk krakkemikkig onderzoek in een hoek geduwd zijn. En zo blijkt maar weer: op opiniepeilingen valt geen peil te trekken.

BBC:  Do 20% of British Muslims really sympathise with jihadists? Screenshots: The Sun / Elsevier