Britse wetenschappers willen embryo's genetisch manipuleren

Britse wetenschappers hebben een verzoek ingediend om menselijke embryo’s genetisch te manipuleren. Het experiment moet deel uitmaken van een onderzoeksproject naar de eerste fasen van de menselijke ontwikkeling.

Het onderzoek zou een controversiële primeur betekenen voor het Verenigd Koninkrijk. In april van dit jaar kondigden Chinese wetenschappers al aan met succes wijzigingen te hebben aangebracht in het DNA van menselijke embryo’s. 

Kathy Niakan, wetenschapper op het gebied van stamcelonderzoek aan het Francis Crick instituut in Londen, heeft nu de Britse overheid om een vergunning gevraagd een zogeheten genoombewerking uit te voeren. Als er toestemming wordt verleend, zouden de eerste genetisch gemodificeerde embryo’s aan het eind van dit jaar al een feit kunnen zijn. 

Niakan wil met haar experiment uitzoeken welke genen bepalend zijn in de eerste dagen na de bevruchting, wanneer een embryo cellen produceert die later de placenta zullen vormen. Het onderzoek kan wetenschappers inzicht bieden in de oorzaken van vroegtijdige kindersterfte.

‘De kennis die we op zullen doen, is zeer belangrijk om te begrijpen hoe een gezonde menselijke embryo zich ontwikkelt,’ zegt Niakan in een gesprek met Britse krant The Guardian. Ze benadrukt dat het geen hellend vlak is richting een designer baby omdat het Verenigd Koninkrijk zeer strenge regelgeving heeft op dit gebied.  

De embryo’s worden afgestaan door donoren vanuit een overschot na een vruchtbaarheidsbehandeling en zullen alleen voor basisonderzoek gebruikt worden. Het is wettelijk niet toegestaan om de embryo’s langer dan een aantal weken te bestuderen of in te brengen in een vrouw om een zwangerschap te bewerkstelligen.

Niakan behoort tot een gestaag groeiende groep wetenschappers die zich bezighouden met een krachtige genoombewerkingsprocedure genaamd CRISPR-Cas9. Deze nu drie jaar oude uitvinding heeft een revolutie teweeggebracht in biomedisch onderzoek. Met de procedure zijn wetenschappers in staat heel precieze veranderingen aan te brengen in DNA. Hiermee is het in theorie mogelijk genetische aandoeningen te corrigeren door defecte genen te ‘wijzigen’.

De bedoeling van het aangevraagde experiment is nu om CRISPR-Cas9 te gebruiken om in het vroegste stadium van een embryo genen in en uit te schakelen. Vervolgens zal worden gekeken welke effecten dit heeft op de ontwikkeling van de cellen die de placenta vormen. Volgens Niakan is het onderzoek essentieel om te begrijpen welke rol elk gen exact speelt bij de ontwikkeling van de embryo.

Het bewerken van het menselijk genoom is relatief goedkoop, eenvoudig en effectief, waardoor de wetenschap het in razend tempo heeft aangenomen. Maar het tempo is voor sommige onderzoekers ook verontrustend. Zij waarschuwen dat het veld te snel voortbeweegt om eventuele ethische implicaties goed te kunnen overzien. Sommigen vrezen dat de procedure gebruikt kan en zal worden om menselijk DNA aan te passen voor klinische doeleinden, voor het bewezen veilig is om dat te doen. Eerder dit jaar riepen twee groepen wetenschappers om die reden op om genoombewerking te verbieden.

‘Er zijn aanwijzingen dat de werkwijze kan worden gebruikt om genetische defecten te corrigeren, ziekteresistentie in te bouwen, of zelfs om nieuwe eigenschappen die niet bij de mens horen te introduceren,’ zegt Niakan, die benadrukt dat zij dat met dit onderzoek geenszins voor ogen heeft. Ook voegt ze toe: ‘De wetenschap is er om uit te zoeken wat de mogelijkheden zijn. Het is aan de samenleving om te beslissen wat aanvaardbaar is.’

cc-beeld: University of Michigan