Conclusie verprutste CDA-campagne: Beter geen lijsttrekkersverkiezingen meer

Lijsttrekkersverkiezingen zijn een slecht idee en kunnen door het CDA in de toekomst beter niet meer worden gehouden. Dat is een van de conclusies van de commissie-Spies die onderzoek deed naar het verkiezingsfiasco van de partij. De strijd om het leiderschap tussen Hugo de Jonge en Pieter Omtzigt resulteerde in verdeeldheid en onderling wantrouwen. Bij de verkiezingen verloor de regeringspartij vier zetels. Inmiddels staat de partij er in de peilingen nog slechter voor.

Het rapport werd zaterdagmiddag aangeboden aan interim-partijvoorzitter Marnix van Rij. Daarin staat dat ‘het CDA deze verkiezingen van zichzelf verloren’ heeft. Er was sprake van ‘interne strijd, veel te veel onenigheid’ en het eigen belang stond ‘boven dat van Team CDA’, zo staat in het 55 pagina’s tellende rapport. Daarnaast ontbrak het ‘aan bestuurlijke strategie en regie’ en resulteerde het haast lachwekkend chaotisch verlopen verkiezingsproces in ‘een gebrek aan leiderschap’. Het CDA krijgt nog een extra veeg uit de pan van Spies die ook schrijft dat het lerend vermogen ‘jammer genoeg’ veel te klein is binnen de partij, aangezien veel van de aangestipte probleempunten ook al door een vorige evaluatiecommissie is vastgesteld.

De lijsttrekkersverkiezingen verliepen uitermate rommelig, onder meer door technische problemen. Hugo de Jonge kwam uiteindelijk als winnaar bovendrijven boven de populaire Pieter Omtzigt. Nadat De Jonge zijn nieuwe rol vervolgens weer afstond om zich fulltime door de coronacrisis heen te kunnen struikelen, nam Wopke Hoekstra het stokje over. Tot grote onvrede van Pieter Omtzigt die uiteindelijk na het uitlekken van een vernietigend eigen rapport de partij verliet. Over de kwestie-Omtzigt en vooral diens kritiek schrijft Spies:

Spies stelt nadrukkelijk Omtzigt niet in het gelijk. Volgens haar zijn er wellicht excuses aan Omtzigt vanuit de partij op zijn plaats, maar geldt dat andersom ook. Ook lijkt ze Omtzigt verantwoordelijk te houden voor ‘het ondermijnen van de positie van de lijsttrekker’, omdat het dissidente Kamerlid zijn strijd om het partijleiderschap voortzette ook nadat Hugo de Jonge inmiddels plaats had gemaakt voor Wopke Hoekstra. Dat leidde er volgens Spies toe dat kampen elkaar tegenwerkten waardoor ‘een lijsttrekker die mandaat krijgt van een meerderheid van de leden, niet de steun krijgt die hij had mogen verwachten’.