De beroemde pianist en zijn gevaarlijke reis naar Europa

Drie jaren van oorlog, hongersnood en constante bombardementen op het vluchtelingenkamp in Damascus braken Aeham al-Ahmad niet. De pianist werd wereldberoemd nadat een filmpje, waarin hij tussen het puin van geruïneerde straten en huizen piano speelde, de wereld over ging. Het was een simpel, maar prachtig beeld van een man die te midden van alle verwoestingen en ellende hoop koesterde. Maar die hoop stierf nadat jihadisten Aehams piano voor zijn ogen in brand staken. Nu is hij een van de vele vluchtelingen voor het geweld in Syrië.

Het was niet alleen de 27-jarige Aeham zelf die troost putte uit de klanken van zijn piano. Yarmouk, het Palestijnse vluchtelingenkamp aan de rand van Damascus, werd bewoond door 150.000 Palestijnen en Syriërs. Het was er levendig, het ging goed met de mensen daar. In 2013 maakte de oorlog er een einde aan. Mensen kwamen om, of sloegen op de vlucht. Amper twee jaar later waren er slechts 18.000 over. Aehams muziek was een welkome afwisseling van de dagelijkse tragiek van Yarmouk.  Zijn spel, vastgelegd op video, werd het afgelopen jaar een ware sensatie op de sociale media. Aeham werd een symbool van hoop en liet de mensen van Yarmouk, vooral de kinderen, voor even vergeten dat er een niets ontziende oorlog woedde.

‘De dagen dat ik me het meest machteloos voelde, waren de dagen dat ik wel geld had, maar geen melk kon krijgen voor mijn jaar-oude zoontje Kinan, of wanneer mijn oudere zoon Ahmad om iets te eten vroeg,’ zegt Aeham , die desondanks het vertrouwen hield in betere tijden. 

Dat veranderde in april, toen militanten van Islamitische Staat het kamp aanvielen. 

Hij zat in een pick-up truck, in een poging zijn piano te verhuizen naar het nabij gelegen plaatsje Yalda, waar zijn vrouw en kinderen woonden, toen hij staande werd gehouden bij een jihadistisch checkpoint. Of hij niet wist dat muziek haram is, verboden in de islam, vroeg een zwaar bewapende man hem. Even later moest Aeham toekijken hoe de man zijn piano voor zijn ogen afbrandde. Tot dat moment was hij vastbesloten geweest in Yarmouk te blijven. Nu zijn gebutste, maar geliefde piano in vlammen opging besloot ook hij te vertrekken. 

Het plan was om naar Duitsland te gaan. Vanuit daar zou hij zijn vrouw en kinderen over laten komen. En zo begon voor Aeham de gevaarlijke reis vanuit Damascus, waar de mortieren om hem heen insloegen, naar het noorden. Hij trok door Homs, Hama en Idlib, tot hij uiteindelijk de Turkse grens bereikte. ‘Ik kon geen stap zetten zonder te worden aangesproken door een mensensmokkelaar, een handelaar in mensenvlees,’ zegt Aeham. 

Met behulp van smokkelaars wist hij de steeds alerter wordende Turkse veiligheidstroepen te omzeilen. Hij wurmde zich door hekken van prikkeldraad en sliep verstopt in donkere bossen. Samen met andere Syrische mannen, vrouwen en kinderen stak hij bergachtig terrein over en bereikte uiteindelijk de Turkse kust. ‘Eenmaal hadden we 24 uur lang niets te eten. De kinderen konden niet stoppen met huilen door de honger, het was verschrikkelijk.’

Eenmaal aangekomen in de Turkse havenstad Izmir, schrok Aeham van het aantal vluchtelingen dat op straat sliep omdat ze zich geen kamer konden veroorloven. Een van de smokkelaars regelde onderdak voor Aeham, ‘vol ratten en insecten.’ Kort daarop werd hij samen met zo’n zeventig anderen in een klein busje gepropt en naar de kust gereden, waar zij in het holst van de nacht met z’n allen in een klein, gammel bootje stapten. Bestemming: het Griekse eiland Lesbos. Hij betaalde 1.250 euro, net als vele anderen hadden gedaan, in de wetenschap dat ze de tocht mogelijk niet zouden overleven. 

Bij het aanbreken van de dageraad bevond Aeham zich op een Grieks strand. Vanuit daar trok hij naar Macedonië, vervolgens naar Servië. Op weg naar Zagreb, ‘als ze me toelaten’.

‘Het is een non-stop reis,’ zegt Aeham. ‘Ik heb al drie dagen niet geslapen en ik ben uitgeput. Ik hoop gauw mijn eindbestemming te bereiken.’ Die eindbestemming is Berlijn, waar Aehem in de straten hoopt te spelen zoals hij nog maar kort geleden deed in Yarmouk. Maar hij droomt groter dan dat. ‘Ik hoop een plek te bemachtigen in een beroemd orkest, de wereld over te gaan en aandacht te kunnen vragen voor hen die nog altijd belegerd worden, in Yarmouk en in heel Syrië.’