'De mens is sterker dan de aarde'

Zelf won hij de Nobelprijs voor zijn theorie over de ozonlaag, die leidde tot het dichten van het ozongat. Dat wil echter niet zeggen dat we alle klimaatproblemen kunnen oplossen, stelt emeritus hoogleraar Paul Crutzen.

Door redactie Joop

Crutzen (76) klinkt dit paasweekend pessimistisch in een interview met de Volkskrant. “We hebben de atmosfeer zodanig veranderd dat dit over tienduizenden jaren nog in ijskernen te zien zal zijn. Daarnaast is er wereldwijde erosie, ontbossing, massale sterfte van soorten, enorme bevolkingsgroei, het ontstaan van megasteden. Normaal sterft een op de miljoen soorten per jaar uit. De laatste eeuw gaat dat ruwweg duizendmaal zo snel. Zoiets blijft in het fossielenbestand van de toekomst heel zichtbaar.”

Crutzen bedacht al in 2001 dat we niet in het Holoceen leven, maar in een nieuw tijdperk: het Antropoceen. Dat onderscheid vindt hij belangrijk “omdat zeker geologen de neiging hebben te denken dat de mens niks voorstelt, op geologische dimensies en tijdschalen althans. Dat leidt mij te makkelijk tot het idee dat het allemaal wel losloopt met wat we aanrichten. Maar zo is het niet. In zekere zin is de mens sterker dan de aarde. Wij veranderen de planeet, blijvend.”

Crutzen is pessimistisch. “Neem de uitstoot van kooldioxide. In veel opzichten is dat de kern van ons economisch bestaan: alles draait om fossiele brandstoffen. Tegelijk moet de uitstoot met 60 tot 80 procent omlaag om de invloed ervan op het klimaatsysteem te beperken. Je vraagt je af hoe dat samen kan gaan. De klimaatconferentie in Kopenhagen in december heeft laten zien hoezeer we niet in staat zijn dit soort problemen aan te pakken.”

Over de stelling van sommigen dat de bevolkingsgroei het enige echte milieuprobleem is, zegt Crutzen:

Dat ben ik wel met ze eens, maar met de kanttekening dat de invloed van de mens op de aarde niet stopt als we ophouden met kinderen maken. Daarvoor is er al te veel gebeurd. Het is niet alleen met hoevelen we zijn, maar vooral ook de manier waarop. Om te beginnen zou een stap terug voor ons in het Westen geen slecht idee zijn.

Het optimisme van vroeger, toen hij het ozonprobleem oploste, is weg bij Crutzen. “Na de ozonlaag dachten we dat we alles aankonden, maar mooi niet. We waren wel wat naief. Veel problemen kunnen we op papier wel oplossen. Maar het gebeurt gewoonweg niet, en vooral omdat we onze enorme welvaart niet willen opgeven. Mensen willen genieten.”