Logo Joop
De opiniesite van BNNVARA met actueel nieuws en uitgesproken meningen

‘Donner-doctrine klopt niet: er is electoraal nauwelijks grensverkeer tussen het CDA en de populisten’

  •  
08-12-2020
  •  
leestijd 4 minuten
  •  
433 keer bekeken
  •  
Chamber debates December month in corona time

© epaselect epa08827504 Parliamentarians Pieter Heerma (L) of Christian Democrats CDA, Geert Wilders (C) of rightwing populist party PVV and Dutch health minister Hugo de Jonge (R), during the

Het CDA raakt in slechte tijden nauwelijks kiezers kwijt aan populistisch-rechtse partijen en in goede tijden komen ze elders vandaan. De ‘Donner-doctrine’ – genoemd naar oud CDA-minister Piet Hein Donner – klopt niet. Dit zegt CDA-historicus Pieter Gerrit Kroeger in de podcast Betrouwbare Bronnen. Kroeger publiceert vandaag een ruim 500 pagina’s tellend boek over het CDA sinds 1998: ‘Tand des tijds’. Aan de hand van verkiezingsuitslagen laat hij precies zien waar CDA-kiezers in de loop der jaren vandaan kwamen en naartoe gingen.
Kroeger in Betrouwbare Bronnen:
"De Donner-doctrine is de politieke analyse die in het CDA ontstond toen de LPF opkwam en men zich afvroeg: wat moeten we daar nu mee? Die gedachte was, kort samengevat: die kiezers van Fortuyn zijn ontheemde kiezers. Die zijn hun oriëntatie kwijt. Die moet het gevoel gegeven worden dat er naar ze geluisterd wordt; naar hun zorgen, hun kritiek, hun angsten. De klassieke partijen kunnen dat alleen maar doen door zo’n partij – de LPF, de PVV, Forum voor Democratie – erbij te halen in het bestuur. Je maakt ze dan medeverantwoordelijk en je zal zien dat in zo’n partij allerlei mensen zitten die dat leuk vinden. Die willen graag minister worden, meedoen, dingen bereiken. Dat wordt een vaccin van constructief denken in zo’n partij. En dan zul je ook zien dat in zo’n constructie de gekkies, de radicalen, de viruswappies gemarginaliseerd worden. Die verdwijnen en dan is het land weer mooi. Dit is natuurlijk een mooie gedachte. Alleen bleek meteen al bij de LPF – en dat wordt keer op keer tot op de dag van vandaag bewezen – dat die analyse van de Donner-doctrine niet klopt."
De LPF kwam in het kabinet-Balkenende I met ministers als Bomhoff, Heinsbroek en Nawijn. “De achterban van de LPF was helemaal niet blij, zo van: wat fijn dat er naar ons wordt geluisterd. De LPF donderde in elkaar in de peilingen. Ze zat op een bepaald moment, al snel, op nul zetels. Na de 26 die ze in één keer haalde. En in het kabinet was helemaal geen sprake van constructief meeregeren. Het was een en al rivaliteit en ruzie. En marginalisering van de gekkies? Volstrekt niet! Die partij spatte uit elkaar. Het partijbestuur van de LPF zette de hele Kamerfractie uit de partij.”
In de podcast vertelt Kroeger dat het met de PVV precies zo is gegaan. “Wilders zei: ik ga gedogen, ik help dat kabinet overeind houden. De werkelijkheid was dat de PVV al uit elkaar begon te vallen zodra Wilders het kabinet steunde. Geert Wilders donderde omlaag bij de verkiezingen meteen daarna.”
Toch zegt oud CDA-voorzitter Henk Bleker ook nu nog dat hij op bijenkomsten van Forum voor Democratie veel ex-CDA’ers en ex-VVD’ers tegenkomt. “Mensen die het idee hebben dat de gevestigde partijen hen in de steek laten; over hen heen walst. Mensen die ook actief zijn in lokale partijen. Gewone, nette mensen”, aldus Bleker onlangs in WNL op Zondag.
Als CDA en VVD het slim aanpakken, kunnen ze die kiezers weer terughalen, zegt Bleker. “Dat is precies de Donner-doctrine!”, roept Kroeger. “Het spijt mij, maar de broodnuchtere cijfers bewijzen dat het gewoon niet waar is. In de winter van 2002/2003 stortte de LPF volledig in. Het CDA had de verkiezingen gewonnen en toen de LPF uit het kabinet stapte kwamen er opnieuw verkiezingen. Volgens de Donner-doctrine zouden alle oud CDA’ers dan moeten terugkeren. Want ze hadden naar hun grieven geluisterd. Dan had het CDA van 43 Kamerzetels naar 50 moeten gaan. Want de LPF ging van 26 naar acht. Dus een derde zou dan zeker bij het CDA terechtkomen. Het CDA ging naar 44. En die winst kwam uit de Biblebelt en uit Vinex-plaatsen. Het CDA had een mooie uitslag hoor, maar het overgrote deel van de kiezers bleef thuis. Een aanzienlijk deel ging naar de PvdA want daar kwamen ze oorspronkelijk vandaan. Teleurgestelde PvdA’ers die Melkert maar niets vonden en wel belangstelling hadden voor Wouter Bos. En ook voor Jan Marijnissen van de SP. Ze gingen niet naar het CDA want ze kwamen er ook niet vandaan.”
De kiezers van populistische partijen zijn bijna allemaal seculier, dus niet afkomstig uit christelijke kring, zegt de partij-historicus. “Ze komen ook niet uit typische CDA-regio’s, steden en buurten. Ze halen veel kiezers onder de groep mannen van 45 tot 65 en dat is een groep waaronder het CDA altijd slecht scoort. Het CDA verloor in 2012 dramatisch. Acht zetels eraf. Volgens de lijn-Bleker zou dan de PVV die zetels moeten hebben binnenhalen. De PVV ging van 25 naar 15. Het verhaal van Bleker is een mythe. Dit is een soort geloofsartikel, vandaar het woord Donner-doctrine. Een leerstellige geloofswet die niet meer bewezen hoeft te worden.”
Nadat in Noord-Brabant het CDA besloot te gaan besturen met VVD en Forum voor Democratie, schreef CDA-partijvoorzitter Rutger Ploum een brief aan alle leden waarin hij stelde dat het CDA vanuit zijn principes op nationaal niveau nóóit met FvD zal gaan regeren. “Hij wilde glashelder maken hoe het CDA hier landelijk naar kijkt”, zegt Kroeger. Om eraan toe te voegen: “Daarna heeft Henk Bleker zijn partijlidmaatschap opgezegd. Hij is geen CDA-lid meer.”
Delen:

Praat mee

onze spelregels.

avatar
0/1500
Bedankt voor je reactie! De redactie controleert of je bericht voldoet aan de spelregels. Het kan even duren voordat het zichtbaar is.