Eerste Kamer maakt einde aan raadgevend referendum

Het is afgelopen met het raadgevend referendum. Dinsdag stemde een meerderheid van de Eerste Kamer in met de afschaffing daarvan. Het is voortaan voor burgers niet mogelijk een referendum te organiseren om het kabinet te vragen een besluit te heroverwegen.

Dat het referendum zou worden afgeschaft is geen verrassing. Het stond al in het regeerakkoord en dus stemden alle coalitiepartijen zowel in de Tweede als in de Eerste Kamer voor afschaffing. De immer coalitiegezinde SGP stemde mee. GroenLinks, PvdA, PvdD, SP en PVV stemden tegen.

Volgens het kabinet is het afschaffen van het referendum een uitstekende ingreep, omdat de resultaten na zo’n referendum vaak tegenvallen. Meestal omdat het kabinet helemaal niet verplicht is om de uitslag over te nemen, wat dan weer voor teleurstelling zorgt bij de kiezer. Een referendum over het afschaffen van het referendum werd door het kabinet tegengehouden.

De afschaffing is niet onomstreden. Staatsrechtgeleerden die op uitnodiging van de Eerste Kamer eerder dit jaar hun visie op het voornemen gaven, zeiden dat afschaffing weliswaar juridisch te verantwoorden is, maar ‘niet fraai, niet hoffelijk en niet genereus’ richting voorstanders van het referendum. Ook oud-D66-leider Jan Terlouw was niet positief over de schijnbare haast die dit kabinet had om het referendum de nek om te draaien.

Het raadgevend referendum was geen lang leven beschoren. Het werd ingevoerd in 2015 en dat leverde twee referenda op: een over het EU-associatieverdrag met Oekraïne, en een over de Sleepwet. Minister Ollongren (D66, Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties) zei vorige week op Radio 1 dat de afschaffing geen permanent einde van het referendum betekent, maar dat het raadgevend referendum niet werkte en er dus gezocht moet worden naar een alternatief. Een staatscommissie onder leiding van VVD-prominent Johan Remkes schreef twee weken geleden in een tussenrapportage dat er serieus moet worden nagedacht over de invoering van een bindend correctief referendum. Uit onderzoek van het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) bleek dat 69 procent van de kiezers voor is.