Exclusief: dagboek toont onderschatting gevaren

Franse militairen hebben in het noorden van Mali bij een actie bij toeval de Nederlander Sjaak Rijke uit de klauwen van terroristen gered. Bij de operatie werden twee terroristen gedood en twee opgepakt. Rijke verkeert in goede gezondheid.

De actie vond vanochtend om 5 uur plaats. De bevrijding is bekend gemaakt door het Franse ministerie van Defensie en inmiddels bevestigd door minister Koenders van Buitenlandse Zaken. Rijke werd in 2011, terwijl hij samen met zijn vrouw door Mali reisde, in Timboektoe ontvoerd. Ook een Zweed en een Zuid-Afrikaan werden gevangen genomen. Een andere toerist werd daarbij doodgeschoten. Zijn vrouw wist te ontkomen.

Vorig jaar dook een video op waarin Rijke aan het woord werd gelaten door zijn ontvoerders. Hij beklaagde zich dat de Nederlandse regering niets voor hem doet. 

Update 15:10

Rijke en zijn vrouw Tilly hielden destijds een online dagboek bij. Het werd in allerijl offline gehaald na de ontvoering. Uit het dagboek, waarvan Joop een kopie bezit, blijkt dat het echtpaar de waarschuwingen van de autoriteiten niet erg serieus nam en de gevaren onderschatte. Voor de regio gold een negatief reisadvies. Zo schrijft Tilly op 2 november 2011:

Om veiligheidsredenen wordt het niet aangeraden om publiek te maken waar je zit in Mauritanie. Ik heb het idee dat het een beetje onzin is, paniek na een paar kidnappings van westerlingen een aantal jaren terug en de dreiging van Bin Ladens mannen om de Dakar race te dwarsbomen. De Mauritaniers zijn het kind van de rekening, er komt bijna geen toerist meer hier.

Het stel maakte een droomreis per auto van Nederland via Marokko en de Afrikaanse westkust. In Senegal zetten ze koers richting het oosten en wilden uiteindelijk aan de andere kant van het continent eindigen. De laatste bijdragen uit het dagboek van Sjaak en Til beslaan 9 en 10 november, ze reizen dan van Mauretanië naar Mali. Ze hebben aan een controlepost van de veiligheidstroepen gemeld dat ze naar de grens met Mali gaan maar blijken de reistijd onderschat te hebben: 

We zien al gauw in dat we vandaag de grens niet over gaan komen. Wel komen we bijna tot aan de grens. We duiken de bush bush in en slaan ons kamp op. We zijn zo’n 60 km van de grens. Er komt een geitenhoeder langs, we kletsen wat met hem. Later nog eentje, die spreekt alleen Arabisch, we komen met hem niet verder dan dat hij ons geit leert in het Arabisch, wat wij dan nazeggen en Sjaak hem leert dat dat dier in het Hollands geit heet, wat hij dan weer nazegt.

De derde bezoekers van de avond zijn wat indrukwekkender. Het is een politiepatrouille met veel vertoon. Twee politiemannen voorin een pickup truck. Drie mannen achterin de bak met grote geweren. Het ziet er allemaal erg indrukwekkend uit, maar ook wel wat overdreven om twee toeristen uit de bush te halen, die op dat moment lekker achterover in een tuinstoel hangen en een boekje aan het lezen zijn….

We moeten hen volgen, mee naar hun politiecheckpost. Ik heb er niet zoveel vertrouwen in, heb wel eens gelezen dat bendes zich soms omkleden als politieagenten en ik kan me eigenlijk niet voorstellen dat echte politie met 5 man sterk zwaar bewapend ons zou gaan zoeken. Ik overleg dit met Sjaak terwijl we achter ze aanrijden. Hij zegt dat het niet zoveel uitmaakt of het nu wel of geen politie is, hij heeft weinig andere keus dan ze te volgen. Tja, dat is dan ook wel weer zo, dus we rijden maar braaf achter ze aan door de rimboe. Uiteindelijk draaien we de weg op en blijkt het wel degelijk gewone politie. Nou, dat is dan weer een geluk bij een ongeluk.

We praten met één van de agenten en het blijkt dat de vorige checkpost gebeld heeft dat er 2 Hollanders aan zouden komen met een witte Toyota, alleen wij kwamen natuurlijk nooit aan. Daarom zijn ze ons gaan zoeken, volgens hun mag niemand ‘s avonds rijden en niemand wild kamperen in deze regio. Later op de avond gaan ze nogmaals op jacht, deze keer naar een overland truck (dat is een vrachtwagen met stoeltjes achterin waar grote groepen mensen in worden meegenomen door Afrika) die ook niet bij het volgende checkpoint is aangekomen. Het is allemaal een beetje vreemd, geen idee of we ze moeten geloven. In ieder geval staan we nu naast het politiecheckpoint te kamperen en we worden gelukkig verder met rust gelaten.

De lichte toon is opvallend omdat Sjaak en Tilly Rijke ervaren reizigers zijn. Uit de bijdragen spreekt een grote liefde voor Afrika maar ook een zeker dédain dat toeristen vaker eigen is. Ze hebben vanwege hun ervaringen geen enkel vertrouwen in de autoriteiten en zien niet in dat het deze keer serieus is.

Donderdag 10 november We rijden om half 7 weg richting grens. Het is nog 68 km volgens oom agent, hij waarschuwt ons nogmaals dat hij gaat bellen met de grens, dus dat we daar direct naartoe moeten rijden. We mogen níet van de weg af. Daarna vraagt hij natuurlijk nog om een cadeau. Tenslotte zijn wij natuurlijk de hele nacht bewaakt door deze pipo’s. We geven hem een beetje geld, rijden weg en stoppen een paar kilometer verder om ongestoord te kunnen ontbijten. Om een uur of 8 staan we aan de grens. Het gaat snel en vlekkeloos. De auto wordt ‘uitgestempeld’ in mijn paspoort. We worden zelf uitgestempeld, duurt al met al een half uurtje. Weer een snelle Mauretaanse grenspost dus…….

Later in Mali horen we dat iedereen deze toestanden had op het laatste stuk Ayoun-grens. Fokke en Steve met hun motorfietsen werden gewaarschuwd niet te stoppen, niet van de weg af te gaan. Er zou El Qaeda zijn. De overland truck is gevonden, maar zo’n grote groep konden ze natuurlijk niet kwijt bij hun checkpostje, er zijn twee zwaar bewapende agenten bij hun blijven slapen. We hebben met z’n allen geen idee of het allemaal waar is, of gewoon een manier om links en rechts een beetje geld af te troggelen van de toeristen voor hun ‘bewaking’………

Twee weken later, op 25 november, bevindt het stel zich bij een hotel in Timboektoe als gewapende mannen een overval plegen. Tilly bevindt zich op dat moment in hun auto en verstopt zich. Sjaak, een Duitser, Zweed en Zuid-Afrikaan moeten meekomen. De Duitser wil zich verzetten en wordt prompt doodgeschoten.

De bevrijding van treinmachinist Rijke was een toevalstreffer. De Franse militairen waren verrast dat ze de gijzelaar aantroffen tijdens hun actie tegen terroristen. Rijke is overgebracht naar een militaire basis in afwachting van zijn transport naar Nederland. Politici hebben verheugd gereageerd op de bevrijding van Rijke. PvdA-leider Diederik Samsom zegt op Facebook:

Prachtig Paasnieuws. Sjaak Rijke, sinds november 2011 ontvoerd en vastgehouden in Mali, is vanochtend bevrijd door Franse commando’s. Veel dank aan iedereen die zich in Nederland, Mali en Frankrijk heeft ingezet voor zijn bevrijding. In de afgelopen jaren leek het soms een bijna hopeloze zaak, maar gelukkig zijn velen door blijven werken aan een oplossing. Ik hoop dat Sjaak Rijke nu snel zijn naasten in de armen kan sluiten.

Alexander Pechtold twittert:

Fantastisch nieuws na lange onzekerheid! 

En SP-leider Emile Roemer is dolblij:

Wat een geweldig nieuws! Sjaak Rijke na 3,5 jaar in Mali bevrijd!