Formatiedebat: Lubbers en rechts onder vuur

Alle andere partijen hebben in het formatiedebat in de Tweede Kamer zware kritiek geuit op CDA, VVD en PVV, maar ook op informateur Ruud Lubbers. CDA-fractievoorzitter Maxime Verhagen stond woensdagmiddag in het bijzonder onder vuur. Hij kreeg het verwijt de principes van zijn partij te verloochenen in ruil voor regeringsdeelname.

Door redactie Joop Vooral D66-voorman Alexander Pechtold was ongenadig in zijn uithalen naar het CDA. Aan de hand van citaten van Wilders toonde de fractieleider aan hoeveel het CDA van de PVV accepteert om maar te kunnen regeren. Zo heeft Wilders gezegd: “Het CDA is een machtspartij. De grootste machtsmachine van Nederland. Ze verkopen nog net niet hun moeder, maar hebben er veel voor over om te regeren.”

Doordat het CDA en de VVD de kwalijke ideeën van de PVVD accepteren krijgt Wilders nu zijn eigen marionettenkabinet, aldus Pechtold. 

Verder greep de leider van de links-liberalen het debat aan om de regels rond de formatie en de vorm van de Nederlandse democratie ter discussie te stellen. “Onze democratie werkt nu eenmaal zo, als 76 mensen een formatie willen vormen, dan kan de rest op zijn kop staan. D66 wil al 40 jaar democratische veranderingen. Het is tijd voor ceremonieel koningschap.”

Tot slot riep Pechtold de 52 VVD’ers en CDA’ers op om zich te bezinnen en uit te spreken tegen de vorming van dit misbaksel van een kabinet. “Een meerderheid van 76 zetels betekent dat ieder van u individueel dit proces kan stoppen. Of volledig verantwoordelijk is voor het resultaat. Ieder van u..”

Halsema Na Pechtold was ook GroenLinks-fractievoorzitter Femke Halsema (GroenLinks) fel in haar kritiek. Zij richtte zich in het bijzonder tot VVD-leider Mark Rutte. Halsema wees Rutte er nog eens op dat hij op het punt staat te kiezen voor “een kabinet een vuilspuiende PVV en polarisatie in het parlement”. Ze noemde een minderheidskabinet “de slechtst denkbare variant”. Maxime Verhagen verliest volgens haar zijn positie om te spreken over de vrijheid van godsdienst.

Cohen Job Cohen, leider van PvdA, waarschuwde voor de gevolgen van een minderheidskabinet zoals de rechtse partijen dat willen formeren. “Ik maak me zorgen over al die Nederlanders die nu eens te meer het gevoel krijgen dat hun rechten minder waard zijn dan die van anderen.”

Vervolgens richtte ook de PvdA-voorman zijn pijlen op Verhagen en het CDA. “Feit is dat het CDA slechts enkele weken nodig heeft gehad om de rol van bescheiden verliezer die niet tot een kabinet toetreedt in te ruilen voor de rol van ‘kingmaker’ van Geert Wilders. In het Kamerdebat werd nog een eisenlijst aan de PVV op het gebied van de rechtstaat gepresenteerd. (..) Van de heer Verhagen zou ik dan ook erg graag willen weten wat er met deze voorwaarden-vooraf is gebeurd?” Volgens Cohen hoeft het ook niet te komen tot zoiets wankels als een minderheidskabinet met gedoogsteun van een extreem rechtse partij. “Niemand hoeft te regeren met de PVV, er zijn ook andere mogelijkheden, hoe ingewikkeld deze verkiezingsuitslag ook is. De Partij van de Arbeid is daarvoor beschikbaar.”

Roemer SP-fractieleider Emile Roemer roept het CDA op om tot inkeer te komen, ook eens naar links te kijken en serieus een centrum-links kabinet te overwegen. Deze variant van PvdA, CDA, SP en GroenLinks is niet is onderzocht door oud-informateur Ruud Lubbers.

Lubbers De informateur kreeg het in dit formatiedebat ook zwaar voor zijn kiezen. Volgens Pechtold had Lubbers zijn opdracht moeten teruggeven of terug naar de koningin moeten gaan voor een nieuw mandaat. Hij vindt dat Lubbers’ conclusies halverwege zijn consultatieronde voorbarig waren toen hij meteen instak op een minderheidsvariant. De oud-premier heeft hiermee “grove fout gemaakt”, aldus Pechtold.

Het formatiedebat werd overigens gevoerd onder het toeziend oog van een propvolle publieke tribune. Dat is opmerkelijk, Tweede Kamerdebatten trekken gewoonlijk niet zo veel publiek.

Lees meer bij de Volkskrant , NRC en Trouw