Debat over geklapte formatie: Schippers mag verder

Woensdagochtend vond in de Tweede Kamer het formatiedebat plaats over de mislukte onderhandelingen tussen VVD, CDA, D66 en GroenLinks. Mark Rutte benadrukte namens de VVD nogmaals dat alle partijen de onderhandelingen heel serieus namen en hard gewerkt hebben, maar er uiteindelijk niet uitkwamen op het thema immigratie. Hij roept op om een nieuwe formateur aan te stellen, die een nieuwe verkennende ronde zal moeten doen onder de partijen.

Geert Wilders onderbrak Rutte om hem te vragen waarom de VVD nog steeds niet met de PVV samen wil werken. Mark Rutte wees hem 2012, toen Wilders de onderhandelingen in het Catshuis liet klappen.

PvdA leider Asscher wil meer duidelijkheid van Rutte, over waar de gesprekken precies op zijn vastgelopen. Hij vraagt of VVD het vluchtelingenverdrag wilde opheffen en of dit het belangrijkste pijnpunt was voor GroenLinks. Rutte wil hier echter geen antwoord op geven omdat dan de kans aanzienlijk af zou nemen dat je er in volgende onderhandelingen uitkomt.

Rutte zegt dat hij de kans ‘heel klein’ acht dat de onderhandelingen tussen VVD, CDA, D66 en GroenLinks opnieuw zouden ‘herleven’. Asscher concludeert daaruit dat Rutte en opening laat voor GroenLinks om opnieuw aan de formatietafel te gaan zitten. Ook Gert-Jan Segers van de ChristenUnie, die nu de VVD, het CDA en D66 aan de macht zou kunnen helpen, vraagt zich af hoe definitief het nu is dat GroenLinks geen rol meer speelt in de onderhandelingen.

‘Was het een punt of een komma?’ vraagt Segers. Rutte antwoord dat hij ‘absoluut’ geen kabinet met VVD en GroenLinks verwacht, omdat de verschillen te groot zijn. ‘Ik zie het niet gebeuren dat deze combinatie herleeft. We hebben met elkaar nuchter en zakelijk vastgesteld dat het verschil te groot is.’ Ook Sybrand Buma, die hierna aan het woord is, ziet een ‘nieuwe lijmpoging’ niet als realistisch.

Asscher vraagt ook aan Sybrand Buma of het CDA, net als de VVD, een coalitie met GroenLinks niet meer ziet lukken. Buma blijft omslachtig: ‘Dit land heeft een kabinet nodig en wel zo snel mogelijk. Achteruit kijken heeft geen zin.’ Nadat Asscher blijft aandringen op het feit dat Buma GroenLinks niet definitief wil uitsluiten, antwoord Buma dat de volgende onderhandelingsronde ‘geen pauzenummer’ is. Buma ziet de coalitievorming ook niet als ‘het motorblok plus aanhangwagen’. Hij vindt dat iedere partij voor zichzelf moet beslissen of ze willen meedoen aan de onderhandelingen.

Alexander Pechtold laat nog steeds veel ruimte over voor samenwerking met GroenLinks. Volgens hem waren de verschillen te groot om ‘nu’ te overbruggen. De partij is nog steeds op zoek naar een brede coalitie van links en rechts. Op de vraag van Asscher of de ChristenUnie wel een gewenste coalitiepartner is, wil Pechtold niet ingaan.

Volgens Jesse Klaver is er namens GroenLinks wel degelijk een punt gezet achter een kabinet van deze combinatie van partijen. Hij denkt daarnaast dat het ‘heel lastig’ wordt voor een combinatie van GroenLinks en de VVD om samen een coalitie te vormen. De onderhandelingen zijn volgens hem op een ‘principiële ondergrens’ stukgelopen, een die zowel de VVD als GroenLinks niet over wilde steken. ‘Elke partij heeft z’n ondergrens. Wij dachten dat ondanks de grote verschillen wij in staat zouden zijn om elkaar te vinden, dat die ondergrens niet bereikt zou worden’ aldus Klaver.

Rutte deed in het formatiedebat meerdere ouvertures. Zo geeft hij aan gesprekken met de SP niet uit te sluiten en zinspeelt hij op het feit dat de VVD en de PvdA mogelijk dichter bij elkaar liggen op het gebied van immigratie dan GroenLinks en de VVD.

CDA-leider Buma wil weten of de SP de VVD nog steeds uitsluit als coalitiepartner, zoals hij beloofde tijdens de verkiezingen. Volgens Roemer blijft dit zo en dringt hij daarom bij het CDA aan op een ‘centrum-links kabinet’ zonder de VVD. Buma zegt echter dat de VVD de grootste partij is, en daarom zal moeten deelnemen aan de regering.

Zowel Pechtold als Klaver dringen aan bij Roemer om deelname aan de coalitiegesprekken te overwegen. ‘Dwing mij niet om te gaan praten met partijen die zo ver van ons afstaan dat ik mijn idealen moet inleveren.’ antwoord Roemer.

Aan het einde van het debat diende Rutte een motie in om Edith Schippers opnieuw informateur te maken voor de tweede ronde van onderhandelingen, waar de Kamer in ruime meerderheid voor stemde. Schippers zal na het debat opnieuw een verkennende ronde doen om te kijken welke combinaties van partijen de meeste kans heeft.