GroenLinks verovert Utrecht, PvdA grootste in andere grote drie

GroenLinks en D66 winnen, PvdA verliest minder dan gevreesd, SP stelt teleur.

Door redactie Joop

GroenLinks en D66 lijken van de landelijke partijen de grote winnaars te zijn. De partij van Femke Halsema werd in Utrecht en Nijmegen zelfs de grootste. D66 won fors, met name in studentensteden als Delft, Leiden en Wageningen. Ook de VVD won en werd de grootste partij in Breda. In Almere werd de PVV de grootste partij met 21 procent van de stemmen. Enig lichtpuntje is dat het een verlies is ten opzichte van de Europese verkiezingen, toen haalde de radicaal-rechtse partij 27 procent. In Den Haag, waar de PVV tweede werd, bleef ze in dat opzicht gelijk met 17 procent.

De PvdA won in Rotterdam zo nipt, met slechts een paar honderd stemmen verschil, dat Leefbaar Rotterdam hertelling eist. Beide krijgen 14 zetels.

De PvdA wist Rotterdam, Den Haag en Amsterdam te behouden als grootste partij maar verloor fors. Partijleider Bos stelde niettemin ‘We zijn weer terug!’ omdat het verlies veel minder groot was dan gevreesd en de partij niet werd verslagen. “We waren al doodverklaard en begraven maar zijn met strijd, zelfvertrouwen, nederigheid en idealisme teruggekomen. De PvdA is weer de leidende progressieve partij. Dat geeft hoop en vertrouwen.”

De Volkskrant bestempelde Balkenende en Kant tot de grote verliezers. Vertaald naar Kamerzetels gaat de SP van 25 naar 11 zetels. De hele avond klonk via tv en Twitter kritiek op Kant. Felix Rottenberg smeekte bij DWDD Marijnissen terug te keren. 

Nieuws van verkiezingsdag in updates:

In Den Haag, Rotterdam en Groningen kon al vanaf middernacht op één plek worden gestemd. Vooral in Groningen en Den Haag was het druk. In Rotterdam was deze actie minder succesvol. Honderden mensen, vooral jongeren, brachten ’s nachts hun stem uit. Dat verliep zonder problemen, meldt het AD :

In Groningen stond er voor twaalven een rij voor de deur van het stemlokaal. Rond één uur hadden zo’n 450 voornamelijk jonge stemmers de weg naar de stembus al gevonden. “De sfeer is uitstekend, er zijn tot zover geen incidenten”, aldus een medewerker van het stembureau. Een paar uur later was de stemming in het Groningse nog steeds opgetogen. Bijna negenhonderd kiezers hebben hun stem inmiddels uitgebracht. “Een overwinning is voor de democratie”,aldus de opgetogen medewerker. “Dit is zeker voor herhaling vatbaar.”

In totaal zijn 8700 raadszetels te verdelen. De stembureaus blijven open tot 21.00 uur. Daarna begint het tellen. Dat duurt langer dan normaal omdat dat handmatig gebeurt, meldt de Volkskrant. Door problemen bij de vorige verkiezingen worden er geen stemmachines ingezet.

TNS Nipo verwacht een opkomst van tussen de 50 en 55%, zo meldt De Telegraaf , lager dus dan de voorgaande lokale verkiezingen. In 2002 ging 57,7% van de stemgerechtigden naar de stembus, in 2006 was de gemiddelde opkomst 58,2%.

Het weer hoeft niemand ervan te weerhouden de gang naar het stembureau te maken, zo meldt De Pers. Het KNMI voorspelt dat het woensdag vrijwel overal droog blijft. De temperatuur ligt tussen de vijf graden in het Waddengebied en acht graden in het zuidwesten. Deskundigen menen overigens dat het weer in Nederland geen invloed heeft op verkiezingsuitslagen en opkomstcijfers. Volgens een woordvoerder van het Instituut voor Publiek en Politiek (Stemwijzer) is het veel gesuggereerde verband tussen het weer en het stemgedrag een ‘broodjeaapverhaal’.

NOS Headlines volgt elf jonge gemeenteraadskandidaten vandaag op de voet, onder het motto  ‘Road Potlood’.

Update 11:03 De legitimatieplicht leidt tot staaltjes bureaucratie die door de kiezers slecht begrepen worden. Regionale kranten melden dat stemmers in kleine plaatsen waar iedereen elkaar kent zonder pardon worden weggestuurd omdat ze hun identiteitsbewijs zijn vergeten, zoals bijvoorbeeld in Bocholtz  in Limburg. Brabants Dagblad citeert een stembureau-voorzitter uit het Gelderse Rossum:

De overgrote meerderheid van de stemmers kennen we persoonlijk. Toch moeten we ze om een legitimatie vragen. Zelfs mijn eigen vrouw en dochter.

De Zeeuwse krant  PZC meldt soortgelijke taferelen in Renesse.

Update 11:17 De opkomst bij de raadsverkiezingen lag om 10.30 uur op 10%, meldt de NOS. Dat zijn ruim 1,2 miljoen mensen. Vier jaar geleden lag de totale opkomst op 58,2%.

Update 12:18  Uit diverse gemeenten komen berichten dat het mee lijkt te vallen met de opkomst. In Elst heeft inmiddels al 35% van de kiezers zijn stem uitgebracht en ook in andere gemeenten in de Betuwe ligt de opkomst boven verwachting. Ook in Hulst en in Tholen hebben al veel mensen gestemd. En wethouder Arno Adema uit Rozendaal verwacht op basis van het aantal mensen dat al heeft gestemd zelfs een opkomst van 80%.

Update 12:46 Relletje in Wierden: burgemeester Jan Kristen heeft als hoofd van het Wierdense stembureau VVD-lijsttrekker Felix Timmerman op de vingers getikt over een tekst in een openbare brief. Daarin meldt Timmerman dat mensen die niet kunnen stemmen, hun stemkaart plus identificatie bij hem kunnen inleveren: “Ik zorg dat die stem dan niet verloren gaat.” Reactie van de burgemeester: “Ik heb die oproep laten bestuderen door onze juridische afdeling en daaruit bleek dat dit niet mag.” Kristen kan aangifte doen van het ronselen van stemmen , maar zegt daar van af te zien.

Update 13:25 (Hoofddoekjesprotest) Aan de oproep om met een hoofddoek te gaan stemmen is in elk geval bij het stembureau aan de Riviervismarkt in Den Haag massaal gehoor gegeven, zo meldt het AD. Daar kwamen vanmorgen ruim honderd mensen met een hoofddoek hun stem uitbrengen. Het protest is een initiatief van enkele Haagse studenten. Ze vinden een hoofddoekjesverbod niet passen in Den Haag “als internationale stad van Vrede en Recht”. (Hoofddoekfoto: John Wanders )

Lees ook de opinies over het hoofddoekjesprotest van Hanneke Groenteman en Çilay Özdemir.

Update 14:25  De NOS meldt dat de opkomst in Den Haag ’s ochtends beduidend hoger was dan vier jaar geleden: 16% nu, tegen 12, 2% in 2006. Om kwart voor twee was de tussenstand 22% , oftewel ruim 2,4 miljoen mensen. 

Update 14:36 De verkiezingen in stadsdeel Amsterdam Zuidoost moeten mogelijk over. De naam van VVD-prominent Eric van der Burg is door een fout bij het drukken weggevallen van de stembiljetten , die daardoor niet compleet zijn. Van der Burg, die lijsttrekker is bij de verkiezingen voor de centrale gemeenteraad van Amsterdam, stond als lijstduwer onderaan de VVD-kieslijst van het stadsdeel. 

Update: 17:16 De stembiljetten in Amsterdam Zuidoost zijn alsnog in orde gemaakt.

Update: 17:17 Dagblad De Limburger meldt dat veel kiezers verrast zijn door de rode potloden waar ze mee moeten stemmen. Volgens de krant betreft het mensen die de Europese verkiezingen hebben overgeslagen. Toen werd er voor het eerst weer analoog gestemd nadat de actiegroep  wiijvertrouwenstemcomputersniet.nl had aangetoond dat de stemcomputers niet deugden.

Update 17:28 De opkomst in Almere, een van de twee politieke slagvelden waar de PVV meedoet, lag om half vier 6 procent hoger dan in 2006. In andere steden is de opkomst juist lager.

Update 17:58 Van alle kiesgerechtigden in Den Haag had tot 16.00 uur 33,2% gestemd. Bij de vorige verkiezingen voor de gemeenteraad in 2006 lag het tussentijdse opkomstpercentage op 16.00 uur op 24,3%. De uiteindelijke opkomst was toen 47,7%.

Update 18:35 Op stembureaus is de privacy in het stemhokje niet gegarandeerd als het gordijntje ontbreek. Dit zegt Marcel Wissenburg, hoogleraar politieke theorie aan de Radboud Universiteit in het Noord Hollands Dagblad. Met de stemcomputer was stemmen volgens Wissenburg veiliger, en sneller. Maar met het ophangen van gordijnen waarmee de stemhokjes kunnen worden afgesloten, zou hij ook al tevreden zijn. “Het belangrijkste is dat stemmen vrij en veilig is”.

Update 18:45 Om 15.45 uur had 30 procent van de Nederlandse stemgerechtigden zijn of haar stem uitgebracht voor de raadsverkiezingen. De opkomst voor de gemeenteraadsverkiezingen in Rotterdam blijft vooralsnog achter bij die van 2006. Rond zes uur had 32,6 procent van de kiesgerechtigden zijn stem uitgebracht. Vier jaar eerder had rond hetzelfde tijdstip 42,7 procent gestemd. Dat maakte de gemeente woensdag bekend, zo meldt het Parool. In Amsterdam lijkt de opkomst minder hoog dan in de rest van het land. Om één uur ’s middags had 9,6 procent  gemeentekiesgerechtigde een stem uitgebracht. Landelijk was dit om half elf al 10 procent. Rond kwart voor twee lag het percentage landelijk op 22 procent. Dit blijkt uit cijfers van de dienst persoons- en geoinformatie van de gemeente.

Update 19:15 ‘Protest.’ Dat is volgens het meest recente onderzoek van bureau Motivaction onder PVV-kiezers in Almere de voornaamste reden om op die partij te stemmen. Belangrijker dan lokale of landelijke standpunten. Pas na ‘protest’ (45 procent) komen andere motieven aan bod. Dit meldt de Volkskrant woensdavond.

Update 21:30 De eerste uitslag komt uit de Gelderse gemeente Rozendaal met 3 lokale partijen in de raad. Alle winst +3,4% ging naar Progressief Akkoord.

Update 21:37 Peiling

Update 22:05 D66 kandidaat beledigt leider Pechtold live op TV. Verslaggever Jeroen Wollaers liet zien hoe er op Twitter gereageerd werd op het interview met  Pechtold. Een reactie luidde ‘Pechtold klinkt of die gezopen heeft’ Die tweet was afkomstig van Boriszz oftewel Boris Uiterdijk uit IJmuiden. Hij staat, meldt hij in zijn bio, op de kandidatenlijst van D66 in Velsen. 

Update 22:24 Volgens eerste voorlopige uitslag van Rotterdam verslaat Leefbaar Rotterdam 34,9% de PvdA 30,6%. Betreft slechts 5% van de stemmen.

Update 22:36 Voorlopige zeteluitslag (30% van de stemmen) in Amsterdam PvdA 15; VVD 8; GL 8; SP 3; CDA 2; D66 7; ToN 1; PvdD 1; Redt A’dam 1. Meerderheid PvdA met GroenLinks.

Update 22:45 Voorlopige uitslag Den Haag (28%) PvdA 22%; PVV 18%; VVD 11%; D66 11%;  GL 6%; SP 5%; CDA 5%

Update 22:50 Voorlopige uitslag Rotterdam (50%) Leefbaar 30%; PvdA 28%; VVD 8%; D66 8%; CDA 7%; GL 6%; SP 5%; CU 3%.

Update 23:16 Voorlopige uitslag Amsterdam (50%) zetels: PvdA 14; VVD 8; GL 8; SP 3; CDA 2; D66 7; Red A’dam 1; PvdD 1; ToA 1;

Update 23:33 Voorlopige uitslag Almere PVV 22,2%; PvdA 17,3%; VVD 14,6^; Leefbaar Almere 7,3%; SP 5,1% CDA 4,6% GL 8,1%; D66 8,5%

Update 23:52  Zetelverdeling NL gemeenten na tellen 15% van de stemmen