Hans Vijlbrief: Belastingdienst moet anders gaan werken en beter gecontroleerd worden

De Belastingdienst moet anders gaan werken. Dat zegt staatssecretaris Hans Vijlbrief (Financiën) in de podcast Betrouwbare Bronnen. “Mensen moeten iemand van vlees en bloed kunnen zien als ze met de Belastingdienst communiceren”, zegt Vijlbrief. “Ik denk dat de Belastingdienst binnen een jaar weer de weg naar boven kan vinden.”

In de kindertoeslagaffaire werden duizenden ouders onterecht aangemerkt als fraudeur waardoor ze in grote problemen kwamen. Vijlbrief: “Er is maar één manier om hier uit te komen en dat is heel stug blijven werken aan een oplossing. Het kost tijd en heel veel uithoudingsvermogen van iedereen die erbij betrokken is.”

Vijlbrief gaat praten met de Nationale Ombudsman Reinier van Zutphen. Hij wil van hem weten of hij in de toekomst alle klachten van burgers over de Belastingdienst kan behandelen. “Is hij in staat om dit erbij te doen of moet het apart?”, zegt Vijlbrief. “Het gaat om het idee dat iemand voor je opkomt. Of dat nu de huidige Ombudsman is of iemand anders, dat maakt me eigenlijk niet zo veel uit.”

Kort na zijn aantreden vroeg Vijlbrief een adviescommissie onafhankelijk onderzoek te doen naar de praktische rechtsbescherming van burgers en kleine ondernemers in belastingzaken. “En we zijn ook aan het kijken of we niet extern toezicht moeten gaan zetten op zo’n groot apparaat als de Belastingdienst.” De zwaarste vorm is een inspecteur-generaal zoals Nederland die bijvoorbeeld voor het onderwijs en de gezondheidszorg kent. “Iemand die van buiten het apparaat kijkt: is alles wat daar gebeurt wel in de haak?”

Staatssecretaris Vijlbrief is het eens met CDA Tweede-Kamerlid Pieter Omtzigt dat burgers te weinig worden beschermd tegen de macht van de overheid, in het bijzonder van de Belastingdienst. “We moeten goed kijken hoe grote molochs omgaan met burgers. We moeten afscheid nemen van het beeld dat burgers en bedrijven tegenover overheidsinstellingen staan en andersom. Je moet voorkomen dat de burger verdrukt wordt door zo’n groot apparaat. Daarin heeft Omtzigt gewoon gelijk.”

Vijlbrief wil dat de burger weer vertrouwen krijgt in de overheid en de overheid ook in de burger. “Als ik in de coronacrisis nou één ding heb geleerd: werken vanuit vertrouwen wekt echt beter. Wat minister Koolmees heeft gedaan met de NOW (Noodwet Overbrugging Werkbehoud) en wat ik heb gedaan met uitstel van belastingbetaling – dat gaat uit van vertrouwen. Nooit eerder gedaan en toch doen we het. Je weet dat er ook mensen zijn die dat vertrouwen zullen beschamen. Maar ik geloof echt dat uitgaan van vertrouwen wel eens beter zou kunnen werken.”

Als de relatie tussen overheid en burger verslechtert, werkt dat de opkomst van populistische partijen in de hand. Vijlbrief is daar zeer bezorgd over. “We bouwen op allerlei manieren vangrails om te voorkomen dat zo’n apparaat als de Belastingdienst opnieuw uit de bocht schiet. Dat is volgens mij ook een methode om het populisme de wind uit de zeilen te nemen.”