'Het is een moeilijke week geweest'

Vice-premier Wouter Bos keek in Buitenhof terug op de afgelopen week, waarin het rapport van de commissie Davids bijna tot de val van het kabinet had geleid.

Door redactie Joop

De commissie Davids had volgens Bos zijn conclusies “scherper verwoord dan ik verwacht had.” Daardoor was het moeilijker om in het kabinet tot consensus te komen. Dat is wel altijd zijn uitgangspunt geweest. ‘De grootste crisis in tachtig jaar’ vraagt om grote verantwoordelijkheid, aldus Bos. Dat neemt niet weg dat Bos desgevraagd toegaf, dat hij niet kon ontkennen dat het ook wel prettig was dat de commissie Davids hem op bepaalde punten gelijk gaf. “Maar het is nu mijn verantwoordelijkheid om er met bepaalde partijen uit te komen.”

Dit is een onderwerp waar je geen handjeklap over kunt doen. Op een gegeven moment trek je je wel iets aan van het internationaal recht, of niet. Daar sluit je geen compromissen over. Er zijn momenten geweest tijdens de onderhandelingen op woensdag dat ik niet zeker was dat we eruit zouden komen.

Voor Bos zijn er nu twee dingen cruciaal. Ten eerste dat het rapport van de commissie Davids leidend is bij het terugkijken naar het verleden en het leren voor de toekomst. En ten tweede de conclusie dat het met de kennis van nu destijds anders had gemoeten, omdat het volkenrechtelijk mandaat niet adekwaat was.

Leidend betekent volgens Bos niet dat je “warme woorden aan het adres van de commissie spreekt om vervolgens de ene na de andere conclusie uit het rapport af te branden. Leidend kan alleen betekenen dat je ervan uitgaat dat de commissie gelijk heeft.”

Ik realiseer me dat er nog 48 andere conclusies zijn van de commissie Davids, die ook om een goed kabinetsstandpunt vragen, waar partijen ook verschillend over dachten. Dus dat wordt nog een hele klus om dat voor elkaar te krijgen.

Een van de belangrijkste punten daarbij is voor Bos de ‘zeer verontrustende conclusie’ dat een vergadering van drie kwartier de basis is geweest van alle andere beslissingen. Hij sprak daarbij van de situatie dat ‘men een eenmaal ingenomen standpunt blind is blijven volgen’.

Over de de verklaring die premier Balkenende gaf op de dag dat het rapport werd gepresenteerd, zei Bos nu dat het kabinet had geprobeerd onderscheid te maken tussen de redeneringen van het toenmalige kabinet en het huidige kabinet. “Maar dat onderscheid heeft totaal niet gewerkt”, aldus Bos. De indruk ontstond dat het huidige kabinet afstand nam van het rapport en dat was ‘onverteerbaar’. Vandaar de terechte nieuwe brief aan de kamer.

Bos geeft commissievoorzitter Davids gelijk als die zegt dat Balkenende niet zuiver reageerde op het moment dat hij commissielid Van Walsum citeerde. Diens standpunt werd in de verklaring niet juist weergegeven, aldus Bos.