Jeugdzorg ten einde raad door bezuinigingen en werkdruk

Sinds de forste bezuinigingen en  omstreden decentralisatie in 2015 wordt de noodklok onafgebroken geluid in de jeugdzorg, maar de rek lijkt nu definitief op. Jeugdzorgaanbieder William Schrikker Groep stopt met jeugdbescherming in maar liefst zeventien gemeenten. Ook Mondriaan stopt met het geven van een gedeelte van hu behandelingen voor specialistische jeugdzorg aan kinderen. Ze kunnen met de geboden vergoedingen niet meer instaan voor goede zorg.

Acht aanbieders jeugdzorg stuurden vorige week een brandbrief aan de Kamer met de strekking: ‘we houden dit niet vol’. Waar de jeugdzorg eerder landelijk geregeld werd, moest dit in 2015 van minister Schippers overgeheveld worden naar de gemeenten. De gedachte was dat jeugdzorg beter georganiseerd zou kunnen worden op lokaal niveau. Het budget van de geestelijke gezondheidszorg voor kinderen is sindsdien echter met 15 procent gekrompen en de hoeveelheid bureaucratie en papieren rompslomp is buitenproportioneel toegenomen. De kosten van die extra papierhandel waren in 2016 maar liefs 17 miljoen.  In het totaal werd er op het budget voor de GGZ met 30 procent bezuinigd.

De zorgverleners moeten afspraken maken met 388 verschillende gemeenten, die allemaal hun eigen regels hebben. In de praktijk betekent dit dat er zelfs wachttijden zijn voor crisisopnames, waarbij de zorgvraag acuut is en patiënten onmiddellijk geholpen zouden moeten worden. Er zijn te weinig plekken in de crisisdiensten om mensen op te vangen, maar ook te weinig plekken om patiënten naar door te verwijzen voor geschikte langdurige opvang. Psychiaters waarschuwden in juni al bij Nieuwsuur: ‘Wij kunnen ons werk niet meer doen’.

Sinds de gemeenten in 2015 zelf verantwoordelijk zijn voor de inkoop van zorg, komen de gemeenten jaarlijks in de knel. In 2016  waren er al tekorten , en werd voorspeld dat die ook in 2017 zouden ontstaan. In september waren de budgetten voor 2017 al op. Negentig procent van de ondervraagde gemeenten vreest in 2018 wederom niet voldoende zorg te kunnen aanbieden.

De frustrerende samenwerking met de gemeenten en de onnodige hoeveelheid bureaucratie zorgt ervoor dat de wachttijden voor kinderen met psychische problemen de pan uitrijzen. Sommige kinderen moeten maanden wachten voordat ze een intakegesprek krijgen. Volgens  NRC is een veelgehoorde klacht in de specialistische gezondheidszorg dat patiënten met zware psychische problemen veel te lang behandeld worden door een wijkteam, bedoeld voor lichte psychische zorg. Psychische klachten kunnen door het gebrek aan specialistische behandeling juist verergeren, waardoor kinderen vaker met spoed opgenomen moeten worden.

Eerder wisten jeugdzorginstellingen de bezuinigingen nog op te vangen door hun personeel op straat te zetten. In sommige gevallen werden de hulpverleners vervangen door administratieve medewerkers om met de bureaucratie om te gaan. De werkdruk is echter dusdanig toegenomen dat deze volgens Paul de Schipper van GGZ-instelling Emergis ongezonde hoogtes heeft bereikt: Hulpverleners slaan hun lunchpauzes over, hun teamoverleg’ zegt hij in het NRC. Ook Peter Dijkshoorn van Accare maakt zich zorgen om zijn personeel: ‘Mijn werknemers moeten normale werkweken hebben, maar velen werken ’s avonds door. Sommigen stellen vanwege de werkdruk zelfs hun eigen bezoek aan de huisarts uit. Zo krijg je zieke mensen’.

In 2015 was er veel kabaal over de decentralisatie en de plannen van Schippers. De vrees was dat het abrupt tot chaos en leed bij patiënten zou lijden. De afbraak is echter geleidelijk gegaan. ‘Bijna ongezien is de kwaliteit van de jeugdzorg steeds verder onder druk gekomen’ zegt Veronique Esman van GGZ Nederland. Jarenlange ingewikkelde betaalsystemen, onderhandelingen, aanbestedingen, tariefstellingen en oneindige hoeveelheden papierwerk: ‘Sluipmoordenaars’ aldus Esman.

cc-foto:  Marco Derksen

NRC: Nu is de rek in de jeugdzorg er echt wel uit