Kabinetsformatie zit muurvast, formateur Hamer weet het ook niet meer

Drie maanden en een dag na de Tweede Kamerverkiezingen en er is nog altijd geen nieuw kabinet. Sterker nog, de kabinetsformatie zit inmiddels zo muurvast dat informateur Mariëtte Hamer het ook niet meer weet. Na tweeënhalf uur overleg met de zes overgebleven formatiekandidaten liet ze weten dat er een impasse is bereikt. Er is geen meerderheidskabinet te vormen.

Die zes partijen zijn VVD, D66, CDA, PvdA, GroenLinks en de ChristenUnie. De overige partijen hebben of worden bij voorbaat uitgesloten, of dragen simpelweg niets bij aan het verkrijgen van een meerderheid. Maar de partijen die dat nog wel kunnen, hebben er geen zin in. In elk geval niet met elkaar. Hamer wil daarom nu dat het zestal het zelf maar uitvecht. Om te beginnen door de winnaar van de verkiezingen, de VVD met struikelblok Mark Rutte voorop, dan maar zelf een regeerakkoord te laten schrijven. Daarbij kan hij eventueel worden geflankeerd door die andere winnaar, Sigrid Kaag van D66. Wie daar dan bij aan tafel wil, kan aanschuiven. Aldus Hamer, alleen: ook daar hebben de partijen geen trek in, de VVD incluis.

Waar het op neerkomt is dat de partijen aan de rechterflank, VVD en CDA, met een stevige dosis tegenzin wel met een links partij willen praten. Één linkse partij om precies te zijn: of de PvdA van Ploumen, of het GroenLinks van Klaver. Niet allebei. Maar die partijen houden elkaar vooralsnog stevig vast, al is het maar omdat geen van beide de linkse partij wil zijn die zijn idealen straks ziet verdampen in de neoliberale smeltoven van Mark Rutte. D66 trekt dan weer het liefst allebei de partijen erbij en vindt het bloedirritant dat zowel VVD als CDA doen of het compleet gemarginaliseerde linkse kiezeltje van PvdA/GL met samen 17 zetels een enorm links blok is. De ChristenUnie leunt ondertussen achterover. Partijleider Segers keerde zich in april met veel bombarie af van een nieuw kabinet geleid door Mark Rutte. Sindsdien heeft hij zijn toon gematigd en de deur op een kier gezet, maar die deur wijd openzetten hoeft hij vooralsnog niet en doet hij dus ook niet.

Alle ogen zijn daarom nu gericht op de hoofdrolspeler in het toeslagenschandaal dat de val van het huidige demissionaire kabinet inluidde: Mark Rutte. Hij overleefde na de verkiezingen ternauwernood een motie van wantrouwen, maar fietst inmiddels weer rond of er niets is gebeurd. Kenmerkende grijns, appeltje in de hand. De overige vijf coalitiekandidaten wachten met een stevige dosis tegenzin tot hij het voortouw neemt in de formatie, maar Rutte kaatst de bal moeiteloos terug naar Hamer. Voor Rutte hoeft het mogelijk allemaal niet zo snel: de coronacrisis loopt af, de economie trekt aan, de zon schijnt. Als alles zo door kabbelt, kan het kabinet nog wel even demissionair door en heeft de Teflon-premier de tijd de scheurtjes in zijn antiaanbaklaag te herstellen. Het is voor hem dan alleen te hopen dat het kaartenhuis van het CDA een beetje overeind blijft.