De opiniesite van BNNVARA met actueel nieuws en uitgesproken meningen
Kapotbezuinigde GGD's al vanaf begin niet in staat pandemie te bestrijden
•
178 keer bekeken
• 
© UDEN - Minister-president Mark Rutte bezoekt een GGD-teststraat. Het bezoek staat in het teken van de zorg voor coronapatienten. ANP ROBIN VAN LONKHUIJSEN
De Gemeentelijke Gezondheidsdiensten (GGD’s), opgericht om de volksgezondheid te beschermen, zijn in de voorbije jaren zo uitgekleed en gemarginaliseerd dat ze direct al vanaf het begin van de pandemie overbelast raakten. Het AD schetst in een explosief artikel een patroon van bezuinigen, wegkijken, en ontkennen dat ertoe leidt dat Nederland niet in staat is adequaat op de uitbraak van corona te reageren. Waarschuwingen voor de gevolgen van de bezuinigingsdrift, die al sinds 2000 regelmatig zijn afgegeven, werden steevast in de wind geslagen. Politici achtten het werk van de gezondheidsdienst irrelevant. “‘Infectieziekten zijn voorbij,” kreeg een GGD-directeur van een minister te horen toen hij waarschuwde voor het uitkleden van de overheidsdienst.
De gevolgen van dat beleid zijn amper te overzien. De krant verhaalt van ontoelaatbare praktijken die doen denken aan het ongekende onrecht dat de Belastingdienst aanrichtte. Zo worden uitbraken van corona onder Nederlanders met een migratieachtergrond genegeerd, bijvoorbeeld als die plaatsvonden op bruiloften en in moskeeën.
"Onderbezetting leidde ertoe dat bron- en contactonderzoekers moeilijke onderzoeken ‘onder het kleed moesten vegen’. ,,Bruiloften met allochtonen zijn genegeerd, vanwege taalproblemen’’, bevestigen verschillende uitzendkrachten die uitbraken moesten helpen indammen. Zij kregen te horen: vul maar ‘thuis’ in als waarschijnlijkste besmettingslocatie, zodat zij een volgend dossier konden oppakken. Een nakijker toont hoe gegevens ‘boordevol fouten’ naar het RIVM gaan. (…) ‘Makkelijk’ te achterhalen uitbraken worden volgens verschillende medewerkers eerder opgepakt. Contactonderzoeker Brenda: ,,Nadat een boete voor een Utrechts restaurant de media haalde, is daar zelfs op geproost. Met één ‘voorbeeldcasus’ wilde de GGD iedereen bangmaken. De burgemeester kwam zelfs kijken hoe goed contactonderzoekers dat in kaart brachten. Maar bruiloften met allochtonen werden genegeerd, vanwege taalproblemen.’’ (…) Ook bij het vrijdagmiddaggebed in de moskee zou het devies zijn: we praten er niet over. De aanleiding daarvoor was puur praktisch, zeggen onderzoekers. ,,Er werd pragmatisch gedacht: dit lukt toch niet.’’ Contactonderzoekers vrezen dat mede daardoor relatief veel mensen met een migratieachtergrond corona kregen. Paul: ,,Als je iets laat doorwoekeren, stopt het niet. Ik ben bang dat het niet nabellen van die buitenlandse bruiloften tot meer zieken en doden heeft geleid.’’ Het doet medewerkers denken aan de toeslagenaffaire. ,,Ali’s en Fatima’s zijn anders behandeld dan Henk en Ingrid.’’"
Zij zijn niet de enige slachtoffers. Tal van andere patiënten worden niet benaderd, onder meer omdat de organisatie een archipel vormt van 25 over het land verspreidde zelfstandige eilandjes die niet voorbij hun eigen oevers kijken. Iemand die in Amsterdam positief getest wordt maar in Utrecht woont, wordt als gevolg daarvan niet gecontacteerd.
In het beleid om de overheid zo klein mogelijk te maken – “de trap van bovenaf schoonvegen” noemde Mark Rutte dat in 2010 bij zijn aantreden als premier – is de gezondheidsdienst zo gemarginaliseerd dat kundige mensen wegtrokken en de organisatie steeds slechter begon te functioneren.
"Keer op keer klinkt harde kritiek. Maar volgens experts gebeurde daar tijdens de kabinetten-Rutte niets mee. Noch minister Hugo de Jonge, noch zijn voorganger Edith Schippers (VVD), grijpt in, klinkt het. ,,Sinds 2008 zitten de GGD’s op waakvlamniveau’’, zegt oud-directeur van de GGD-koepel Laurent de Vries. ,,Een epidemie bestrijden zit er dan niet in. Alsof je tegen de brandweer zegt: de laatste tijd zijn er geen grote branden meer, laten we de boel maar afschalen.’’"
Meteen al bij de uitbraak van corona gaat het mis, zo blijkt uit het graafwerk van onderzoeksjournalist Marcia Nieuwenhuis die over een periode van maanden met honderd betrokkenen sprak.
"Een betrokken arts-microbioloog weet het nog precies. ,,Tussen tien en elf uur ’s avonds wilde ik onze allereerste coronapatiënt melden. We riepen als ziekenhuis ons crisisteam bijeen en wachtten op instructie van de GGD. Pas rond middernacht kreeg ik de GGD-arts aan de lijn. Die zei: ‘Weet u wel dat het nacht is? We bellen morgen wel terug.’ Twintig mensen luisterden mee. Wij werden totaal aan ons lot overgelaten. We hebben het er nog wel eens over hoe volstrekt krankzinnig dat was.’’ Het bleek geen incident. ,,In het begin moesten we elk geval direct melden, maar kregen we de GGD heel lastig te pakken. ’s Nachts sprak de portier meestal: ‘Die ligt te slapen.’ Complete ruzies hadden we erover. Overdag belde ik boos de GGD: ‘Jullie werken blijkbaar van acht tot vijf en daarna doe je niks meer!’’’ Die mentaliteit wordt volgens hem mede veroorzaakt door de belabberde beloning van GGD-artsen. ,,Je werkt bij de GGD óf uit enorme gedrevenheid, óf je doet het omdat je nergens anders aan de bak komt. Jammer genoeg lopen er bij de GGD ook mensen rond van de laatste categorie. Na twintig jaar uitknijpen is de GGD een uitgeperste citroen. Er is zolang bezuinigd dat je er – wanneer er echt rottigheid is – gewoon niks aan hebt.’’"
In 2015 nog werd in een rapport alarm geslagen dat 21 van de 25 GGD’s over onvoldoende medisch personeel beschikte voor infectieziektebestrijding. De waarschuwing belandde direct in een la. Bij het uitbreken van de pandemie werden de gevolgen zichtbaar. De diensten bleken veelal onbereikbaar of niet in staat te reageren. Een arts-microbioloog die bij een van de allereerste coronapatiënten van Nederland de GGD pas een dag later te spreken kreeg: ,,Het leek wel Jiskefet.”
Voorzitter André Rouvoet van de GGD zegt in een reactie op het uitgebreide artikel de “complexe bestuurlijke context” te herkennen maar hekelt de voorbeelden die genoemd worden omdat die geen recht doen. Volgens de oud vicepremier leveren de medewerkers “ondanks de bezuinigingen een mega-prestatie!”
Meer over:
mark rutte, bezuinigingen, nieuws, coronacrisis, volksgezondheid, discriminatie, hugo de jonge, ggdPraat mee
0/1500