'Kwartje van Kok' bestaat niet meer

Het befaamde ‘Kwartje van Kok’ dat sinds de opkomst van de LPF een geliefd onderwerp is onder populisten, bestaat niet meer. De mythe wil dat het gaat om een tijdelijke maatregel uit 1991 die tegen de beloften in nooit is teruggedraaid. Het kwartje werd destijds ingevoerd om de overheidstekorten op te vullen, het openbaar vervoer te verbeteren en wegen aan te leggen.

In werkelijkheid was het een structurele maatregel, geen tijdelijke, verklaarde de regering later. Wilders weet dat al sinds hij er in 2005 vragen over stelde. Niettemin voert hij de eis nu weer op als speerpunt.

In 2005 stelde Wilders  vragen aan toenmalig staatssecretaris Joop Wijn.

Bent u bereid, gelet op de exorbitant hoge prijzen van benzine en diesel, ervoor zorg te dragen dat de accijnzen op benzine en diesel fors zullen dalen door «het kwartje van Kok» eindelijk terug te geven aan de Nederlandse burger? Zo neen, waarom niet?

Wijn antwoordde:

Het «kwartje van Kok» was een structurele accijnsverhoging van 8,3 eurocent (18,3 guldencent) per liter ongelode benzine en 3,18 eurocent (7 guldencent) per liter diesel en is ingevoerd met ingang van 6 juli 1991. In 2001 en 2002 is een aantal verlagingen van de accijnzen op benzine en diesel doorgevoerd. (…) Hieraan ziet u, dat ten aanzien van dieselolie de accijnsverhoging in 1991 meer dan volledig is teruggedraaid. In het Hoofdlijnenakkoord is opgenomen dat de opbrengst van het «kwartje van Kok» vooral zal worden aangewend voor wegen en daarnaast voor onderhoud van openbaar vervoer en vaarwegen.

Oftewel: Het kwartje was om te beginnen al geen kwartje, de maatregel is later geheel (diesel) of grotendeels (benzine) ongedaan gemaakt door een accijnsverlaging en wat er nog over is van de verhoging gaat niet naar de overheidstekorten maar er worden wegen van aangelegd.

Niettemin lanceerde  Wilders zaterdag de teruggave als speerpunt. Hij twitterde:

PVV draait diefstal kwartje van Kok eindelijk terug. 

De belangenvereniging van tankstationhouders BETA noemt de eis van Wilders goedkope verkiezingsrethoriek :

De BETA is altijd al voorstander geweest van het terugdraaien van het Kwartje van Kok maar is bij monde van voorzitter Petra Stijn ook realistisch genoeg om te beseffen dat dat in crisistijd niet snel zal gebeuren. “Eerst is het anti-islam, dan de AOW en nu heeft de PVV weer een nieuwe doelgroep gevonden; de automobilist.”

Gedurende het kabinet Rutte was de PVV overigens tegen teruggave van het niet meer bestaande kwartje.

In 2002 beloofde de LPF ook al eens aan de kiezer het Kwartje van Kok terug te draaien. Coalitiepartner VVD zag dat totaal niet zitten. Toenmalig woordvoerder Hofstra, goed bevriend met de autolobby, verklaarde dat 50 tot 60 procent van het Kwartje reeds was teruggedraaid. De liberalen zagen de maatregel als billijk omdat meer wordt bijgedragen aan het aanleggen van wegen naarmate er meer gebruik van wordt gemaakt. Dat heeft de voorkeur boven een verhoging van de motorrijtuigenbelasting die iedereen treft.

De verwarring over het Kwartje van Kok bestaat overigens al vanaf de invoering. De ANWB en Bovag voerden destijds hard actie tegen invoering. Zij hielpen het fabeltje de wereld in dat de automobilist moest opdraaien voor de overheidstekorten. In 1991 werden echter tal van groepen, waaronder bijvoorbeeld ook gehandicapten, getroffen door forse lastenverhogingen en bezuinigingen.

De maatregel wekte woede omdat terugdringing van het autogebruik een expliciet doel was van de verhoging. Over dat het om een tijdelijke maatregel zou gaan werd niet gerept.

Indertijd werd vooral als bezwaar opgevoerd dat tankstationhouders in de grensstreken zwaar getroffen zouden worden. Een rechtszaak om met dat argument invoering tegen te houden werd door Bovag verloren. Als gevolg van de drastische verhoging van de accijns liep de brandstofverkoop inderdaad even terug. Op de dag voor invoering ontstonden bij tankstations chaotische taferelen als gevolg van hamsterwoede. Twee maanden later was de verkoop weer op het oude peil, bleek uit onderzoek.

Overigens was beslist niet iedereen tegen invoering. De Jonge Socialisten bijvoorbeeld, de jongerenbeweging van de Partij van de Arbeid, pleitte voor invoering van nóg een extra kwartje van Kok ‘om het milieu te redden’. De automobilist voor wie het autogebruik onbetaalbaar werd zou dan terecht kunnen bij het openbaar vervoer dat met de opbrengst gratis moest worden. Echt waar.

cc-foto: Vincent

Mis niets: Volg Joop op Twitter , vind Joop leuk op Facebook