Laten we deze Nederlandse vogel echt uitsterven?

2015 wordt het ‘allerslechtste gruttojaar uit de geschiedenis’, stelt hoogleraar trekvogelecologie Theunis Piersma. Het aantal broedparen daalt dramatisch. In de jaren zestig verbleven er nog een kwart miljoen exemplaren in ons land. Nu zijn dat er nog maar enkele tienduizenden. Als er niets ondernomen wordt is de vogel in 2040 uitgestorven. “De verandering zal vanuit de mensen zelf moeten komen.”

Dat het slecht gaat met de grutto, een sierlijke weidevogel die hier broedt en overwintert in Afrika, is al langer bekend. Maar dit jaar ging het slechter dan anders, vertelt Piersma aan de Volkskrant :

Elk jaar gaat ongeveer 20 procent dood. Dat zouden er dan zo’n 15.000 zijn. En omdat er dit jaar hoogstens 4.000 kuikens zijn geproduceerd, zou dat betekenen dat we er komend voorjaar nog eens 11.000 zijn kwijtgeraakt.

De grutto die we in Nederland zien is een soort die alleen hier voorkomt. Als het dier hier uitsterft, is voorgoed van de aardbodem verdwenen. Dat is niet alleen erg voor de vogels en de vele mensen die er een warme band mee hebben, de massale dood zegt ook iets over de richting die we als land inslaan, legt Theunisma uit :

Het gruttoverhaal is ook een verhaal over mensen, over de leefbaarheid van het boerenland; tweederde deel van het Nederlandse grondgebied. Dat zijn we in hoog tempo aan het vernielen met absurd hoge, door onszelf betaalde subsidies, waarmee we een indrukwekkend industrieel productiesysteem financieren. Dat begint met het krachtvoer dat elders is geproduceerd, met een enorme productie aan CO2, en dat eindigt met alle overgebleven mest. Daarmee hogen we ons land zo’n beetje op. Vervolgens exporteren we bulkproducten op de wereldmarkt, wat dat betreft gedragen we ons als een lagelonenland. Intussen loopt het platteland leeg. Winkels verdwenen al eerder en steeds meer kleine scholen gaan dicht. Want hoeveel werk is er eigenlijk in de agro-industrie? 

In Friesland is een burgerinitiatief gevormd om de weidevogels en met name de grutto te redden. Kening fan ‘e Greide (Koning van de Weide) vindt steeds meer gehoor. Theunisma stelt dat het roer om moet, dat redt niet alleen de vogel maar ook het land.

Om de vogelsoort te redden pleit de hoogleraar voor landbouw die rekening houdt met de natuur en een ‘moderne, gezonde en duurzame veehouderij die kwaliteitsproducten maakt die voor een hogere prijs op de wereldmarkt worden verkocht.’ Daarmee krijg je een nieuw soortenrijk landschap dat volgens Piersma lijkt op het karakteristieke landschap waarmee Nederland zo beroemd is geworden. ‘De grutto hoort daarbij, hij is met ons mee gegroeid, hij hoort hier thuis.’

De grutto is een van de tien vogelsoorten die is genomineerd als Nationale Vogel, een verkiezing die wordt georganiseerd door het VARA-programma Vroege Vogels in samenwerking met de Vogelbescherming. Stemmen kan hier.

cc-foto: PEP photo