LIVE: Algemene Politieke Beschouwingen

Woensdag debatteert de Tweede Kamer tijdens de Algemene Politieke Beschouwingen. De eerste spreker van de dag was Geert Wilders, die zijn spreektijd gebruikte om zijn gebruikelijke emotionele riedel af te steken. Zoals vrijwel altijd vuurde hij zijn eerste pijlen af op D66, wiens leider Sigrid Kaag hij lafheid en wegduiken verweet, omdat zij zich tijdens het debat laat vervangen door Rob Jetten. Die laatste ging op zijn beurt met graagte in op de aantijgingen van Rutte, die hij een obsessie met Kaag verweet (“meisjes plagen, kusjes vragen”).

Daarnaast sneed Jetten een bij de PVV gevoelig punt aan, namelijk dat Wilders zijn fractiegenoot Dion Graus uit de wind zou houden, terwijl de Kamer de nodige vragen heeft over de vele beschuldigingen van seksueel misbruik door Graus. Wilders vervolgde zijn spreekbeurt met een keur aan misstanden in het land, van woningnood tot criminaliteit, die volgens de PVV-leider niet alleen de schuld zijn van Mark Rutte, maar toch vooral ook van vluchtelingen, migranten en niet-westerse allochtonen. Huisjesmelker Wybren van Haga mengde zich kort in het debat door het huurbeleid van het kabinet te bekritiseren.

Overigens kwam Kaag even later alsnog de plenaire zaal in, mogelijk om Wilders te laten zien is dat ze toch niet ‘laf’ is.

VVD Na Wilders was het de beurt aan plaatsvervangend VVD-fractievoorzitter Sophie Hermans om de beleidskeuzes van de kabinetten-Rutte te verdedigen. Ze begon haar vuurdoop bij de Algemene Beschouwingen met de constatering dat politici te veel met zichzelf bezig zijn en hoe dat haar pijn doet. Direct erna sloeg ze op Ruttiaanse wijze de jubeltrom over de veerkracht van Nederland. Dat leverde haar direct een interruptie op van PvdA-leider Liliane Ploumen die opmerkte dat er nogal wat ruimte zit tussen die zogenaamde Nederlandse welwillendheid en de houding van de VVD die werkelijk elke vooruitgang lijkt te blokkeren, waaronder de kabinetsformatie.

Ploumen wilde van de VVD horen dat de voorgenomen belastingverlaging voor bedrijven van tafel gaat en om het geld dat daarmee vrijkomt wordt besteed ‘aan gewone mensen’ en het verhogen van de koopkracht. Hermans liet hierop weten mogelijk open te staan voor een andere besteding van het geld, maar pas aan het eind van het debat te beslissen wat dat dan wordt. Jesse Klaver (GroenLinks) had nog een suggestie: het afschaffen van de verhuurdersheffing, iets waar inmiddels een groot deel van de Kamer voor is. De VVD was vooralsnog tegen, maar volgens Hermans staat de partij open voor een verlaging van die verhuurdersheffing. Wel is haar partij nog altijd voorstander van het verkopen van sociale huurwoning, ondanks dat vrijwel alle experts het er inmiddels over eens zijn dat dit funest is voor het aanbod betaalbare huurwoningen.

Kersvers zelfstandig opererend Kamerlid Pieter Omtzigt wil van Hermans weten of zij één land kan noemen, ‘behalve Nederland, dat een speciale belasting heeft op betaalbare huurwoningen’:

SP-leider Lilian Marijnissen heeft nog een andere vraag aan Hermans over die sterke schouders die de VVD’er zo roemt. Namelijk of ze maandagavond de documentaire ‘ Alleen tegen de staat ’ heeft gezien, waarin vijf slachtoffers van het toeslagenschandaal onomwonden uit de doeken doen hoe hun levens moedwillig zijn verwoest door de Belastingdienst. Hermans heeft niet gekeken, wat bij Marijnissen tot de conclusie leidt dat de VVD nog altijd geen oog heeft voor de slachtoffers.

D66 Rob Jetten begon zijn betoog met een verwijzing naar Alleen tegen de Staat. Anders dan Sophie Hermans had hij deze documentaire over de slachtoffers van de toeslagenaffaire wel gezien. “Het vertrouwen in de politiek is daardoor bijna onherstelbaar beschadigd.”

De D66’er verklaarde begrip te hebben voor de “beleidsarme begroting” van het “driedubbel demissionaire kabinet” en nodigde de Kamer uit om voorstellen te doen voor aanpassingen. Jesse Klaver (GroenLinks) probeerde uit te vinden hoeveel ruimte er is. Als D66 voorstellen van de oppositie steunt, is er namelijk een meerderheid in de Tweede Kamer voor het afschaffen van de verhuurdersheffing en voor hogere salarissen in het basisonderwijs. Jetten liet doorschemeren dat er valt te praten met D66. “Ik heb minister Hoekstra ook horen zeggen hoe goed het gaat met de economie.”

Jetten verdedigde de uitgaven voor klimaatmaatregelen van het demissionaire. Tijdens een werkbezoek had hij gezien hoe het verduurzamen van huizen ertoe leidt dat mensen een aangenamer huis en een lagere energierekening krijgen. De D66’er riep in herinnering dat de klimaatcrisis grote gevolgen heeft. Hij wees op de overstromingen in Limburg, de bosbranden elders in Europa en de hongersnood in Madagaskar.

CDA Pieter Heerma rekende in zijn bijdrage af met het neoliberalisme, waarvoor zijn partij toch decennia een van de vaandeldragers was. “Een prachtig verhaal”, reageerde Jesse Klaver. “Ik heb maar een vraag: wanneer gaat u met de PvdA en GroenLinks om tafel?”

Het CDA wil evenals veel andere partijen af van de verhuurdersheffing. Ook pleitte Heerma voor een minister van Volkshuisvesting. Na Rutte-II werd de functie van minister van Wonen afgeschaft. “Ik ben de eerste VVD’er die een heel ministerie heeft doen verdwijnen”, verklaarde minister Stef Blok (VVD) destijds.

SP Lilian Marijnissen vroeg aandacht voor de tweedeling in Nederland. “De rijkste 10 procent bezit tweederde van het vermogen. Het aantal miljonairs is toegenomen tijdens de coronacrisis.” Voor mensen met de cruciale beroepen waarvoor vorig jaar nog werd geapplaudisseerd, gebeurt ondertussen niets. “Het minimumloon wordt niet verhoogd.”

PvdA Lilianne Ploumen vertelde het verhaal van het Maastrichtse Limmel , waar bewoners op de proppen kwamen met plannen voor de bouw van betaalbare woningen. Een miljonair die zijn fortuin vergaarde in de nertsenfokkerij, zette de bewoners de voet dwars. Hij kocht de grond op om er een distributiecentrum te bouwen.

Volgens Ploumen staat Limmel symbool voor veel problemen in Nederland. “Van wie zijn onze steden en dorpen eigenlijk? Van het grote geld of van ons allemaal?” De PvdA-leider meent dat het tijd is om te breken met “veertig jaar doorgeslagen liberalisme”.

Ploumen hekelde de inertie van het demissionaire kabinet. De aandeelhouders worden geholpen, burgers blijven in de kou staan. “Slachtoffers van de aardbevingsschade en het toeslagenschandaal worden niet geholpen.” Aan Rutte vroeg Ploumen: “Schaamt u zich niet?”

GroenLinks “Wat wij besluiten in deze zaal doet ertoe”, aldus Jesse Klaver. “Iedere dag hebben we de keuze: halen we het beste in Nederland naar boven of het slechtste?” De GroenLinks-leider vertelde dat hij vorige week aan tafel zat met een man die was opgegroeid in een gezin dat de dupe was in het toeslagenschandaal, “in de problemen gebracht door een nietsontziende overheid”.

Hij wees erop dat er ook zaken wel goed gaan. Klaver prees Kamerleden uit het heden en verleden: van PvdA’er Corry Tendeloo die in de jaren vijftig bewerkstelligde dat gehuwde vrouwen in overheidsdienst niet langer ontslagen werden, tot Gert-Jan Segers die een kinderpardon voor elkaar kreeg.

Klaver vroeg aandacht voor de klimaattoestand. Waarom kiest het demissionaire kabinet ervoor om Lelystad Airport te openen, de A27 te verbreden en te boren onder de Waddenzee? “Are you kidding me?”, vroeg de GroenLinks-leider.