Lokale partijen winnen gemeenteraadsverkiezingen

De lokale partijen zijn de grote winnaars geworden van de gemeenteraadsverkiezingen. Met bijna alle stemmen geteld wisten zij gezamenlijk bijna 33 procent van de uitgebrachte stemmen binnen te halen. Een stijging van ruim 5 procent ten opzichte van 2014. Met 55 procent lag de opkomst iets hoger dan vier jaar geleden.

Van de landelijke partijen is GroenLinks de grootste groeier. Die partij ging van 5 procent van de stemmen in 2014, naar 8,4 procent. Ook werd GroenLinks de grootste partij van de stad in Amsterdam, Utrecht, Delft, Arnhem, Nijmegen, Wageningen, Haarlem en Culemborg. Het CDA blijft echter de grootste landelijke partij (13,5 procent), op de voet gevolgd door de VVD (13,2 procent).

Hoewel lokale partijen het vooral erg goed hebben gedaan in kleinere gemeenten, gaan zij ook aan kop in Rotterdam en Den Haag. Zo blijft Leefbaar Rotterdam ondanks een verlies van 3 zetels de grootste partij van de stad, en in Den Haag is Groep De Mos, de partij van ex-PVV’er Richard de Mos, verrassend als winnaar uit de hoek gekomen. Zijn partij wint maar liefst 6 zetels en komt in totaal uit op 9.

Regeringspartij D66 heeft zetels in moeten leveren. In Amsterdam, Utrecht, Den Haag en Haarlem werden zij 4 jaar geleden nog de grootste partij, maar die titel moeten ze na woensdagavond weer inleveren. In Leiden verloor D66 3 zetels, maar blijft desondanks de grootste partij. In Amersfoort gingen de meeste stemmen naar D66, daar komt de partij op gelijke hoogte met VVD, CDA en GroenLinks.

De PVV deed in veel gemeenten voor het eerst mee en wist vrijwel overal zetels te winnen. Desondanks scoort de partij een stuk lager dan het zelf waarschijnlijk gehoopt had. In Rotterdam moet de partij genoegen nemen met 2 zetels, in Utrecht bleef de teller steken op 1. Opvallend is dat in de twee gemeenten waar de PVV al in de raad zat, de partij stevig heeft verloren. In Den Haag vielen de grootste klappen en houdt de partij 2 van de 7 zetels over. In Almere gaat de PVV van 9 naar 6 zetels en is daarmee niet langer de grootste partij van de stad. Die plek gaat nu naar de VVD (8 zetels).

Een andere opvallende uitslag in Almere is die van de PvdA. Terwijl die partij landelijk voor de derde keer op rij verliest, groeien ze in Almere uit tot de tweede partij van de stad (7 zetels), net onder de VVD (8 zetels), maar boven de PVV. Ook GroenLinks deed goede zaken in Almere en verdubbelde het aantal zetels van 2 naar 4. De Partij voor de Dieren wint ook en komt met 3 zetels voor het eerst in de raad.

Een minder goede avond had de SP. In veel gemeenten moesten de socialisten zetels inleveren: van 5 naar 2 zetels in Rotterdam, van 2 naar 1 in Den Haag. In totaal leverde de SP 84 zetels in. In onder meer Oss, Heerlen en Pekela blijft de partij wel de grootste.

In Amsterdam komen er drie nieuwe partijen in de raad. Het Forum voor Democratie wist 3 zetels in de wacht te slepen, net als die andere nieuwkomer in de stad DENK. Bij1 schommelde de hele avond tussen 1 en geen zetel, maar lijkt nu toch een zetel te hebben bemachtigd. Voor FvD en Bij1 was Amsterdam de enige gemeente waar de partijen meededen, DENK komt in nog eens 12 andere gemeenten ook in de raad. In Schiedam is de partij zelfs de nummer twee geworden, na de VVD. Andere gemeenten waar DENK mee zal gaan doen zijn Rotterdam, Zaanstad, Arnhem, Eindhoven, Deventer, Amersfoort, Lelystad, Enschede, Veenendaal en Roermond.

Sleepwet En uiteraard was er ook nog het referendum. Daarbij lijkt het erop dat de tegenstanders van de nieuwe Wet op de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten hebben gewonnen, zij het nipt: 48,9 procent stemde tegen de Sleepwet, 47,2 procent stemde voor.

Vooral in de grote gemeenten waren de kiezers tegen de wet. In Rotterdam stemde 57,4 procent tegen, in Groningen was dat zelfs 70,8 procent. Opvallend veel mensen stemden blanco, namelijk ruim 200.000 mensen, zo’n 4 procent van alle kiezers. Wat de regering met de uitslag van het referendum gaat doen is de vraag. Het was een raadgevend referendum, wat inhoudt dat de regeringspartijen de uitslag ook naast zich neer kunnen leggen.