Nederland steeds leger

In de komende dertig jaar krimpt de bevolking met meer dan 5% in een kwart van de Nederlandse gemeenten. CDA-staatssecretaris Ank Bijleveld van Binnenlandse Zaken trekt 21 miljoen euro uit om de problemen in deze krimpregio’s op te lossen.

Krimpregio’s zijn een groeiend probleem, zo betoogde Bijleveld zaterdag in het radioprogramma Tros Kamerbreed. In deze gebieden – vooral in Zeeland, Groningen in Limburg – neemt het inwonertal af doordat er minder kinderen worden geboren en jongeren naar de Randstad trekken. Dat heeft o.a. gevolgen voor de economie. Gemeenten proberen mensen vast te houden door flink bij te bouwen, maar de staatssecretaris plaatst daar kanttekeningen bij: gemeenten beconcurreren elkaar te veel waardoor er toch weer leegstand en verpaupering ontstaat.

Bijleveld luidt de alarmklok in de radiouitzending. Onder meer zegt ze:

Het gaat niet alleen om mensen die wegtrekken, maar ook om minder geboortes en een hoger sterftecijfer, door de vergrijzing. Die krimp doet zich met name voor in Noord-Oost Groningen, Parkstad Limburg en een stukje van Zeeland. Als je kijkt naar 2025 zie je dat 40% van de Nederlandse gemeenten met reële krimp te maken gaat krijgen. In 2040 zal zelfs heel Nederland daar last van hebben.

De regering wil dit probleem agenderen met de Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG) en het Inter-Provinciaal Overleg. Bijleveld schetst de lokale problemen en uitdagingen als volgt:

Bestuurders moeten zich bewust worden van dit probleem. In de aanloop naar de gemeenteraadsverkiezingen van volgend jaar moet je anders gaan nadenken. We gaan zorgen voor voorzieningen die op maat zijn voor de omvang van de bevolking die er is. Het gaat om investeren op basis van kwaliteit.”

Dat gebeurt nu onvoldoende, aldus Bijleveld. Als voorbeeld noemt ze grondexploitatie, die in begrotingen is verwerkt terwijl die extra huizen er door de bevolkingskrimp helemaal niet gaan komen.

In het radioprogramma gingen de Kamerleden Diederik Samsom (PvdA) en Femke Halsema (GroenLinks) met Bijleveld in debat over dit onderwerp. Samsom merkte op:

Ook de rest van het land moet hier rekening mee houden. In de jaren ’80, toen de economie spectaculair groeide, heeft het hele land bijgedragen aan plekken in het land waar die groei plaatsvond, zoals Zoetermeer, maar dat moet nu ook gebeuren. Een school met minder kinderen is duurder dan een school met meer kinderen.

Femke Halsema vult aan: “Ik vind de ontvolking van het platteland wel een probleem, omdat wij ook een land zijn waar dorpen gewoon bijhoren. Men moet nu gaan zoeken naar nieuwe vormen van ontwikkeling. In kleine kernen moet men nieuwe taken voor zichzelf vinden, bijvoorbeeld in natuurlijke ontwikkeling. Zorgboerderijen, groene dienstverlening.”

Staatssecretaris Bijleveld pleit voor tijdig anticiperen op deze ontwikkeling. Het geld dat daarvoor is vrijgemaakt is onder meer bedoeld om leegstaande panden te slopen. Ze verwacht dat bevolkingskrimp een onderwerp gaat worden bij de gemeenteraadsverkiezingen volgend jaar. 

Foto: High Profile (Flickr/CC)