'Neger in villawijk? Die moet wel illegaal zijn'

De Vreemdelingenpolitie Kennemerland heeft weer toegeslagen. Onlangs is een 32-jarige Ghanese tuinman in Aerdenhout op basis van zijn huidskleur aangehouden, om zijn verblijfspapieren gevraagd en meegenomen voor verhoor. De Haagse rechtbank heeft deze week bepaald dat dit niet mag en de man weer op vrije voeten gesteld.

Het is niet de eerste keer dat de Vreemdelingenpolitie Kennemerland terug wordt gefloten. Eerder hield de politie Afrikaanse vrouwen in Aerdenhout staande die onderweg waren naar villawijken voor schoonmaakwerk. De Raad van State oordeelde destijds dat het niet is toegestaan op grond van iemands Afrikaanse uiterlijk te vermoeden dat hij of zij illegaal in Nederland verblijft.

De Ghanees werd na verhoor in Haarlem vastgezet in vreemdelingenbewaring. De rechter heeft nu geoordeeld dat de omstandigheden waarin de politie de man aantrof, geen aanleiding waren om te vermoeden dat hij illegaal was.

De bewoner van de woning zegt tegenover de Volkskrant (betaalde editie) geschokt te zijn dat de politie ervan uitgaat dat iemand met een donkere huid niet in een groot huis in Aerdenhout kan wonen en dus wel illegaal zal zijn:

Zelf heb ik ook een getinte huidskleur. Dus loop ik ook het risico te worden meegenomen als ik de bladeren uit mijn tuin veeg.”

De man heeft eerder tien maanden in vreemdelingenbewaring gezeten. Hij kan niet worden uitgezet omdat Ghana weigert hieraan mee te werken. Het land krijgt daarom minder ontwikkelingsgeld.

Uit een onderzoek bij de Amsterdamse politie blijkt overigens dat donkere mannen, Marokkanen en Oost-Europeanen sowieso eerder staande worden gehouden door de politie dan andere mannen. De politie discrimineert volgens antropoloog Sinan Çankaya, die het onderzoek deed, al dan niet bewust. Çankaya spreekt van een collectieve bijziendheid. Çankaya in het AD:

Voor de straatagent rechtvaardigen politie-informatie en eerdere ervaringen de selectieve aandacht voor bepaalde groepen. Agenten hebben onbewust een beeld van hoe een crimineel eruit ziet. De straatagent bestendigt de machtsorde in de Nederlandse samenleving. Het komt vooral neer op onbewuste vooroordelen. Discriminatie bewijzen is heel lastig.”

Çankaya presenteerde zijn bevindingen op een seminar over de afwegingen die een agent maakt om iemand te fouilleren of te ondervragen. De politie gaf toe dat bijvoorbeeld twee Poolse mannen met een krakkemikkige auto in een chique buurt eerder aangesproken zullen worden. Korpschef Aalbersberg erkent het probleem:

Het vele controleren zet ons op afstand, dat merk ik als ik met Marokkaanse jongens praat. Controleren kan wel, maar het moet wel uit te leggen zijn.

Luister hier naar een gesprek tussen Çankaya en Ahmed Marcouch.

In Rotterdam is het afgelopen jaar gestart met een pilot ‘selectief preventief fouilleren’. Hierbij wordt op basis van uiterlijk, geslacht of kledingstijl in bepaalde gebieden bepaald of je wordt gefouilleerd of niet. Burgemeester Aboutaleb kondigde destijds aan dat er onder geen omstandigheden op basis van afkomst geselecteerd zou worden. Of dat gelukt is, is onduidelijk. De proef liep in Rotterdam tot 1 augustus, maar wordt in Vlaardingen ingezet tot 1 april volgend jaar.