Onderzoek: witte Nederlandse kiezers reageren negatief op niet-witte politici

Het zijn natuurlijk heus geen racisten maar er is wel iets merkwaardigs aan de hand met – een deel van – de Nederlandse kiezers: ze reageren negatief op niet-witte politici. Of zoals het netjes genoemd wordt om de suggestie te vermijden dat huidskleur een rol speelt: “op politieke participatie van mensen met een migratie- en moslimachtergrond.”

Het fenomeen wordt anderhalve week voor de verkiezingen blootgelegd door Paul Hindriks van de Universiteit Utrecht die op 23 maar hoopt te promoveren op zijn proefschrift ‘The Struggle for Power: Attitudes towards the political participation of ethnic minorities’.

Middels zeven empirische studies toont Paul Hindriks in zijn proefschrift aan dat autochtone Nederlanders negatief reageren op moslims die interesse tonen in de politiek. Autochtonen zien dat als een bedreiging voor hun dominante positie in de samenleving. Hoewel etnische minderheden elkaar ook niet bepaald met open armen ontvangen, voelen zij zich niet bedreigd door politieke deelname van andere minderheden, schrijft de universiteit. De witte Nederlander daarentegen reageert veel sterker afwijzend.

Deze bevindingen zijn volgens Hindriks verontrustend omdat politieke participatie van etnische minderheden cruciaal is voor het verbeteren van hun structureel achtergestelde posities in de samenleving. Saillant is dat Hindriks zijn onderzoek uitvoerde tussen 2010 en 2014, toen eigenlijk er alleen Rotterdam en Den Haag lokale partijen in de raad zaten die zich duidelijk richten op etnische minderheden.

Hindriks liet bijvoorbeeld mensen een ‘recent’ interview lezen met een Turkse moslim die al 20 jaar in Nederland woont en registreerde vervolgens hun reacties. Hij varieerde daarbij in het verzonnen interview een aantal factoren. Zo werd Ahmed gevraagd of hij het belangrijk vindt dat moslims politiek actief moeten zijn. Zijn antwoorden verschilden. De ene keer zei hij nee, de andere keer ja. Witte Nederlanders reageerden negatiever op Ahmed als deze stelde dat moslims zich aan moeten sluiten bij bestaande partijen of eigen partijen moeten oprichten. Kortom, deelname aan het politieke proces door minderheden werd door de witte deelnemers niet gewaardeerd.

Trouw interviewde de wetenschapper die stelt dat er meer onderzoek nodig is om verdere etnische en politieke spanningen te voorkomen. De krant, die spreekt van het ‘Sylvana Simons-effect’, wil weten of dat een serieuze waarschuwing is :

“Jazeker. In Nederland heeft Ahmed minder kans op een baan dan Paul, alleen al door zijn naam. De tweede partij van het land wil de Koran verbieden en moskeeën sluiten. Er is de felheid van de Zwarte Pietendiscussie. Het zijn allemaal uitingen van spanningen rondom identiteit en etniciteit. Nu denk ik echt niet dat men snel de rechten van etnische minderheden zal inperken of afnemen, maar dit onderzoek roept echter wel de vraag op in hoeverre dit etnische wantrouwen een rol speelt. Bijvoorbeeld straks tijdens de onderhandelingen in de nieuw-verkozen gemeenteraden. Mijn onderzoek is echt nog maar een begin.”