Opent Rutte in zijn brief aan alle Nederlanders de aanval op kroonprins Dijkhoff?

Premier Rutte heeft als VVD-leider de verkiezingscampagne voor 2019 afgetrapt met een open brief aan alle Nederlanders in een advertentie in het AD. De tekst is ook te vinden op de VVD-site maar niet op die van de minister-president. In de brief, die gaat over Nederland als “ontzettend mooi land”, stelt Rutte zichzelf nadrukkelijk op de voorgrond. De woorden ‘ik’, ‘mij’ en ‘mijn’  komen 19 keer voor in de 572 woorden tellende tekst, de woorden ‘we’ en ‘ons’ 20 keer, ‘zij’ slechts twee keer, ‘elkaar’ komt vier keer voor en ‘jullie’ geen enkele keer. Wellicht daarom dat Rutte juist nog eens benadrukt: “Omdat Nederland voor mij vele, vele malen groter en belangrijker is dan ikzelf. Altijd. Overal.” Het gaat over hem, maar niet over hem, snapt u?

In de brief, een middel dat hij ook bij de verkiezingen van 2017 inzette, gebruikt de VVD-voorman een opmerkelijke metafoor: “Ik zie Nederland als een vaasje, dat we met 17 miljoen gewone en bijzondere mensen vasthouden.” Of die vergelijking erg aanspreekt is de vraag. Op sociale media wordt het woord vaasje opgevat als een verwijzing naar het gelijknamige bierglas en de manier waarop VVD-kroonprins Dijkhoff daar graag mee koketteert.

Volgens sommige analyses bevat de brief opmerkelijk genoeg een aanval op VVD-fractieleider Klaas Dijkhoff. Rutte klaagt over politici “die bij de microfoon dingen kunnen roepen omdat ze weten dat er toch nooit een meerderheid voor zal zijn”. Juist Dijkhoff maakte van het jongste VVD-congres een veel bekritiseerd ‘proefballonnen-festival’. Is Rutte hiermee op Lubberiaanse wijze bezig afscheid te nemen van zijn stuntelende kroonprins?

Of is de verzuchting slechts bedoeld om de aandacht af te leiden van het feit dat zomaar wat roepen een beproefde VVD-tactiek is om publiciteit te genereren?

In de brief doet Rutte ook weer een Trumpje bij zijn verwijzing naar de rellen rond de intocht van Sinterklaas. Die kwamen alleen van de pro-Zwarte Piet hooligans maar volgens Rutte is het een kwestie van voor- en tegenstanders, oftewel ‘both sides’, de beroemde frase waarmee Trump weigerde afstand te nemen van extreemrechts geweld in Charlottesville.

Tegen het einde van de brief neemt het betoog een verrassende wending. Nederland is dan niet meer van ons of hem maar van een andere groep: “Ik ben ontzettend trots op al die mensen die er op hun eigen manier iets van maken met elkaar. Die omkijken naar een ander. Een arm om iemand heen slaan. Zij maken Nederland mooier. Sterker nog: zij zijn Nederland.”

De brief eindigt met een cryptische zin: “En laten we met zijn allen al die gewone normale mensen, al die doeners, met wie we samen het vaasje vasthouden, wat vaker ronduit vertellen dat we ze enorm waarderen.” Wie daarbij ‘we’ en ‘ze’ is blijft onduidelijk maar Rutte is ‘ik’ en dat is bij de VVD nooit onbelangrijk.

Aan het slot staat een aankondiging voor een uitzending van de VVD in de zendtijd van politieke partijen op NPO1.

De volledige tekst:

Maar ik meen het… Wat hebben we samen een ontzettend mooi land gebouwd! We hebben zoveel om trots op te zijn, zoveel om te beschermen, zoveel om mooier te maken.

Ik zie Nederland als een teer bezit dat van ons allemaal is. Een land dat niet perfect is maar waar we wel altijd stappen vooruit zetten.

Dat bezit is broos, is breekbaar. Heus, het kan ook kapot gaan. Ik zie Nederland als een vaasje, dat we met 17 miljoen gewone en bijzondere mensen vasthouden. Die niet alleen voor zichzelf en de mensen om hen heen een mooi leven willen, maar die ook bijdragen aan het geluk van een ander – zomaar een ander.

We mogen ons Nederland nooit als vanzelfsprekend zien. In de snel veranderende, onstabiele wereld waarin we leven is er maar een klein vonkje nodig. Ik wil daarom niet altijd roepen wat ik kan. Ik kan bijna nooit helemaal mijn zin krijgen. Meestal sluit ik compromissen, doe ik water bij de wijn. Want altijd voel ik die verantwoordelijkheid om het vaasje vast te houden. Omdat Nederland voor mij vele, vele malen groter en belangrijker is dan ikzelf. Altijd. Overal.

We hebben voorbeelden gezien van samenlevingen waar ze het vaasje lieten vallen. Kijk naar Groot-Brittannië. Daar hebben de politici en de inwoners vergeten wat ze samen bereikt hadden. Nu zitten ze in de chaos.

In Nederland zien we ook een groep die zich niet verantwoordelijk voelt om er met elkaar iets moois van te maken. Mensen die alleen met zichzelf bezig zijn en altijd eerst denken aan hun eigenbelang. Mensen die zo hard aan het vaasje trekken dat het daardoor stuk gaat.

Ik heb ze vergeleken met de schreeuwende voetbalvaders langs de zijlijn. In de politiek zie ik ze ook voorbij komen. Mensen die bij de microfoon dingen kunnen roepen omdat ze weten dat er toch nooit een meerderheid voor zal zijn. En ze zich dus nooit voor de gevolgen hoeven te verantwoorden.

Het is gemakkelijk om verschillen uit te vergroten tot harde tegenstellingen. Maar je kunt je ook realiseren dat dit land juist zo mooi is geworden omdat we altijd hebben geprobeerd om dat tere bezit, dat mooie Nederland, zo goed mogelijk te beschermen. Door met elkaar compromissen te sluiten waarbij we ook lastige problemen op een verstandige manier oplossen. Waar niemand echt helemaal zijn zin krijgt. Afgelopen maand zagen we het bijna fout gaan bij de Sinterklaasintochten. Mensen die zo hard aan het schreeuwen waren voor of tegen Zwarte Piet dat er geen oog meer was voor de kinderen.

Daarom wil ik met deze brief de onuitgesproken afspraak die we met elkaar hebben – om samen dat broze bezit te beschermen – eens uitspreken.

Ik ben ontzettend trots op al die mensen die er op hun eigen manier iets van maken met elkaar. Die omkijken naar een ander. Een arm om iemand heen slaan. Zij maken Nederland mooier. Sterker nog: zij zijn Nederland.

Er zullen nu mensen zijn die hun schouders ophalen. Die niet weten waar ik het over heb. Vooral hen gun ik het om hier aan mee te doen. Kom naast ons staan in plaats van tegenover ons. En laten we met zijn allen al die gewone normale mensen, al die doeners, met wie we samen het vaasje vasthouden, wat vaker ronduit vertellen dat we ze enorm waarderen.

cc-foto: Kick Smeets / MinBZ 2018