Oud-topambtenaar: ‘Aangifte tegen Belastingdienst is desastreus’

“De aangifte tegen de Belastingdienst zorgt ervoor dat de dienst slechter gaat functioneren.” Dat zegt Roel Bekker, gepensioneerd topambtenaar met een lange staat van dienst op verschillende ministeries. “Dit is een horrorscenario. Het is desastreus voor de spirit. Men wordt bang”, zegt hij in de podcast Betrouwbare Bronnen.

De aangifte is gedaan nadat de kindertoeslagaffaire aan het licht kwam. De Belastingdienst is jarenlang nalatig geweest om onrecht te herstellen. Er volgde een rapport van de commissie-Donner, staatssecretaris Menno Snel trad af en zijn opvolgers proberen de schade te herstellen.

De voormalige secretaris-generaal is hoogst verbaasd over de aangifte, gedaan door het ministerie van Financiën waar de Belastingdienst onder valt. “Na het zeer degelijke werk van de commissie-Donner had ik verwacht dat men zich zou concentreren op verbeteren wat er misging. Het is ook merkwaardig om aangifte te doen tegen jezelf.”

Het gaat om twee mogelijke misdrijven in de kindertoeslagaffaire: beroepsmatige discriminatie en het ambtsmisdrijf knevelarij: het ‘vorderen of ontvangen van een betaling terwijl de ambtenaar weet dat die betaling niet verschuldigd is’.

De aangifte kwam na een second opinion door en externe advocaat. “Dat is een keurig net juridisch rapport hoor, maar een second opinion is geen bindend advies. De minister en de staatssecretaris hadden het al uitgezocht en geconcludeerd: we hebben geen strafbare feiten gezien. In principe moet het daarmee gedaan zijn. Die advocaat zei: je zou aangifte kunnen doen. Er werden geen concrete personen genoemd, ik zou dat eerst hebben uitgezocht. Nu moet het Openbaar Ministerie dat gaan uitzoeken en die hebben al genoeg te doen. De kans lijkt mij gering dat dat het OM op korte termijn tot een besluit komt.”

De oud-topambtenaar noemt het ‘overdreven’ dat de afgetreden staatssecretaris Menno Snel is opgevolgd door twee staatssecretarissen: Hans Vijlbrief en Alexandra van Huffelen. “Het is een weliswaar vervelend, maar relatief overzienbaar probleem. Ik vind het heel dapper dat Van Huffelen benadeelden bezoekt, maar dit is eigenlijk werk voor ambtenaren. Dat moet je als staatssecretaris niet doen, dan is het einde zoek.”

Volgens Bekker is er te weinig aandacht voor de bron van de ellende, ‘die vreselijke toeslagenregeling’. “We moeten zo snel mogelijk af van dit soort individuele toeslagenregelingen”, zegt hij. Hij vreest dat hierover pas volgend jaar in de kabinetsformatie een besluit wordt genomen.

Binnen de Belastingdienst is destijds gewaarschuwd voor de onuitvoerbaarheid van de kindertoeslagregeling. Bekker betreurt dat deze er niettemin toch is gekomen. “Ambtenaren moeten vaker onuitvoerbare opdrachten weigeren. Dat was vroeger heel gewoon”, zegt hij. “Een goede manager bij de overheid moet niet allen zeggen dat iets niet kan, maar hij moet ook zijn poot stijfhouden. Vroeger zei de Belastingdienst gewoon njet – dit kunnen wij niet uitvoeren. De ambtelijke dienst is slachtoffer van zijn eigen loyaliteit en zijn eigen kwaliteit. Wij kunnen in Nederland als overheid ontzettend veel. De politiek gaat denken dat het onmogelijke kan en stapelt eis op eis.”