Pascal Vanenburg en Mark van Oostendorp over nieuwe politieke taal

De Tweede Kamer debatteerde de afgelopen dagen over de regeringsverklaring van Rutte III. Dat leverde zoals elk jaar een politiek steekspel op waarbij de fractieleiders elkaar soms flauw, soms spijkerhard verbaal te lijf gingen. Daarbij werden, zoals zo vaak de laatste jaren, ook geregeld grote woorden gebruikt.

In De Nieuws BV werd gesproken over het taalgebruik van onze volksvertegenwoordigers met taalkundige Marc van Oostendorp en met Pascal Vanenburg, redacteur bij Joop.nl. Is die taal nu echt zo veel ruwer dan het vroeger was, of is het nu gewoon zichtbaarder? Volgens Van Oostendorp was het vroeger ook niet braaf, neem alleen al het “lijkenregister” dat tot ongeveer tien jaar geleden in gebruik was, een document vol taalgebruik dat wel uitgesproken was, maar uit de officiële notulen werd gehouden. Zo bont als de ‘kankerhoer’ die Geert Wilders woensdag door de Kamer brulde had echter nog niemand het gemaakt.

Behalve de woordkeus die steviger wordt, merkt Vanenburg op dat ook het stigmatiseren van bevolkingsgroepen normaler lijkt te worden in de Kamer. De termen die daarvoor gebruikt worden blijven echter niet achter in de Kamer, maar worden dusdanig vaak herhaald dat het alledaags taalgebruik wordt. Denk aan de kopvoddentax van Geert Wilders, of ‘cultuurmarxisme’, een term die tot voor kort vooral in extreemrechtse kringen werd gebezigd. Het manifest van terrorist en kindermoordenaar Anders Breivik staat er bijvoorbeeld vol mee. De term ‘homeopathische verdunning’, in het leven geroepen door Thierry Baudet als kritiek op ‘rassenvermenging’, vond deze week zijn weg naar de wetenschapspagina’s van de Volkskrant als verklaring voor het uitsterven van de Neanderthaler. Over het overnemen van dergelijke frames door de media schreef Vanenburg vorige week een opiniestuk.