'Publieke Omroep bedrijft koehandel met onderzoeksjournalistiek'

Onderzoeksjournalistiek bij de Publieke Omroep staat onder grote druk door de komst van Wakker Nederland en de terugkeer van de ‘verzuilde’ actualiteitenprogramma’s. Twee autoriteiten op dit gebied noemen het een schaamteloze koehandel.

Door redactie Joop

Onderzoeksjournalistiek kan echt doorbraken forceren. Zo leidde een uitzending van Zembla over de bouwfraude in 2001 tot een parlementaire enquête. De Publieke Omroep zegt apetrots te zijn op dit soort programma’s, maar gaat er nu wel financieel op korten. In september komen er wel nieuwe actualiteitenprogramma’s van nieuwe en bestaande omroepen voor terug.

Op Radio 1 vond vandaag een debat plaats over de toekomst van de onderzoeksjournalistiek, met twee autoriteiten die zich er in opiniestukken boos over hebben gemaakt: Kees Schaepman, journalist en oud hoofd van de VPRO-radio en Ad van Liempt, journalist, televisiemaker en ook lector onderzoeksjournalistiek aan de Hogeschool van Utrecht. Zo schreef Schaepman op Villamedia.nl :

De KRO verliest de zendtijd van Goedemorgen Nederland aan nieuwkomer Wakker Nederland. Als wiedergutmachung wordt de katholieke omroep uitzicht geboden op een renaissance van Brandpunt. Dat komt goed uit in het kader van de wonderbaarlijke herrijzenis van de verzuiling. Voor Brandpunt is natuurlijk zendtijd nodig, liefst op een gunstig uur. Die tijd is er – in het tijdslot dat nu is gereserveerd voor onderzoeksjournalistiek. Reporter verdwijnt in die opzet uit dat tijdslot. Geen nood, dan moet het Nieuwe Brandpunt maar, naast opiniëring, ook nog wat aan onderzoek doen. Wie weet wat de erfgenamen van Ad Langebent nog weten op te diepen uit de kelders van het Vaticaan! Adieu Reporter. En Zembla? Dat moet dan maar, met minder geld, opschuiven naar een minder gunstig tijdslot.

Schaepman noemt het op de radio “een koehandel, een voor bestuurders geniale oplossing die iedereen tevreden stelt, behalve de makers zelf.” In zijn opiniestuk omschreef hij het als volgt:

Het is de logica van de veemarkt. En dat is in dit geval een catastrofale logica, die een kettingreactie tot gevolg zal hebben. Als de Vara ervoor kiest Zembla te laten voortbestaan, dan zal de omroep er uit eigen middelen voor moeten betalen. Maar Vara en VPRO gebruiken al eigen geld om Argos in stand te houden. De kans dat de Vara bereid zal blijken om straks twee onderzoeksprogramma’s (ten dele) zelf te financieren lijkt mij klein. Vaarwel Zembla, good bye Argos.”

Van Liempt vindt het veelzeggend dat NPO en KRO (die hij als grote boosdoeners beschouwt) ‘om strategische redenen’ niet wilden reageren of meedoen aan de radiodiscussie. Hij betreurt het dat een impuls aan 4 miljoen euro voor onderzoeksjournalistiek (“Geoormerkt geld!”)  nu “naar meer op ideologie gebaseerde actualiteitprogramma’s gaat.”

Bedoeling is dat die programma’s ook onderzoeksjournalistiek gaan bedrijven, maar dat realiseer je volgens Schaepman niet met het schuiven van ‘een aantal fte’s en budget’. “Ik verwacht niets van het weggooien van hele goede oude schoenen zonder dat je nieuwe hebt.”