Relatie Nederland - VS in het nauw om Guantánamo Bay

Omdat Nederland weigert gevangen over te nemen van Guantánamo Bay, dreigt de diplomatieke relatie tussen ons land en de Verenigde Staten nu schade op te lopen. Dat meldt de Volkskrant dinsdag.

De Amerikaanse president Obama wil de omstreden gevangenis op Cuba sluiten. De Republikeinse meerderheid in het congres wil echter niet dat de vrijgelaten gevangen, die al die jaren geen proces hebben gehad en tegen wie geen enkel bewijs is dat ze überhaupt terreurdaden hebben gepleegd, voet op Amerikaanse bodem zetten. De VS hebben daarom aan bondgenoten gevraagd deze gevangenen op te nemen. Dit verzoek is maanden geleden ook bij de Nederlandse overheid neergelegd, maar die weigert.

Volgens de Volkskrant heerst in Washington ‘groot onbegrip en teleurstelling’ over de Nederlandse houding. ‘We hebben maanden op hoog niveau hierover gesproken, we zijn aan het lijntje gehouden,’ aldus een betrokken diplomaat. Weer een andere bron noemt de ontstane situatie ‘een vlek in de verhoudingen.’

De schuld voor dit alles ligt volgens een Amerikaanse bron vooral bij regeringspartij VVD. Minister van Buitenlandse Zaken Koenders (PvdA) en zijn voorganger Frans Timmermans stonden wel open voor het plan. Premier Rutte, minister Van der Steur (Justitie) en VVD-fractieleider Zijlstra zijn tegen. Koenders zou nu hebben geschikt naar de wil van de VVD, zonder hierover de VS in te lichten. ‘Besluiteloos’ zouden ze hem daar nu noemen.

De weigering en de bijkomende gevolgen komen op een slecht moment. Nederland hoopt volgend jaar een niet-permanente zetel in de VN-Veiligheidsraad te veroveren. Door nu nee te zeggen tegen Amerika, is de kans groot dat Nederland die zetel op zijn buik kan schrijven. Grote concurrent voor die zetel Italië heeft al twee ex-gevangenen uit Guantánamo opgevangen.  

‘Waar de VS zich aan storen is dat Nederland allerlei morele opvattingen heeft over sluiting, maar nee zegt als er een mogelijkheid is iets te doen voor al degenen die daar onterecht zitten’, aldus Rob de Wijk, diplomatiek expert en directeur van denktank HCSS. ‘In een bondgenootschap verwachten de VS solidariteit. Wij stellen het bondgenootschap op de proef.’

De VVD is van mening dat de Amerikanen eerst zelf maar eens wat gevangenen moet opnemen. Ook wil de partij de garantie dat de gevangenis ook daadwerkelijk wordt gesloten. Minister Koenders sluit zich hierbij aan. Hij heeft de Kamer laten weten pas een besluit te willen nemen als Amerika ‘betekenisvolle stappen heeft gezet richting sluiting van de detentiefaciliteit, inclusief berechting van de overgebleven gedetineerden’.

De Amerikanen zouden vooral beledigd zijn door de woorden ‘betekenisvolle stappen’. Ze zijn er zelf van overtuigd hard te werken aan de sluiting van de gevangenis, maar wil Nederland dat niet zien. 

De VVD staat overigens niet alleen in het besluit. Vooralsnog hebben in de Kamer alleen D66 en GroenLinks laten weten vóór het opnemen van gevangenen te zijn. 

cc-beeld: U.S. Army