Logo Joop
De opiniesite van BNNVARA met actueel nieuws en uitgesproken meningen

‘Rutte IV is qua financiële onderbouwing een kabinet-Klaver’

  •  
14-01-2022
  •  
leestijd 3 minuten
  •  
300 keer bekeken
  •  
Sigrid Kaag treedt terug als minister van Buitenlandse Zaken

© DEN HAAG - Sigrid Kaag treedt terug als demissionair minister van Buitenlandse Zaken. Ze deed dat nadat de Tweede Kamer een motie van afkeuring had ingediend vanwege de chaotisch verlopen eva

Met de grote hoeveelheid extra overheidsuitgaven die Rutte IV wil gaan doen, komt het nieuwe kabinet het dichtst bij het verkiezingsprogramma van GroenLinks, zegt econoom Wimar Bolhuis. Wat de financiële onderbouwing betreft is het eigenlijk een ‘kabinet-Klaver’, beaamt hij in de podcast Betrouwbare Bronnen.
Als ‘investeringskabinet’ is Rutte IV een geheel nieuwe koers ingeslagen die sterk afwijkt van bijvoorbeeld het kabinet Rutte II van VVD en PvdA, toen op tal van terreinen nog fors moest worden bezuinigd. De nieuwe begrotingsnormen van de coalitie van VVD, D66, CDA en ChristenUnie zijn ‘echt een breuk met het verleden’, zegt Bolhuis, hoofdeconoom bij adviesbureau Ecorys en docent beleidseconomie aan de Universiteit Leiden.
Waar vorige kabinetten de Europese norm om te streven naar begrotingsevenwicht – en liever nog een overschot – heilig verklaarden, kies Rutte IV ervoor zich te richten op een jaarlijks begrotingstekort van 1,75 procent van het bruto binnenlands product (bbp). Op deze wijze ontstaat er meer investeringsruimte. Het kabinet sluit hiermee aan bij oproepen vanuit de Europese Commissie en adviezen van Nederlandsche-Bankpresident Klaas Knot.
Op deze wijze groeit de staatsschuld naar 60 procent van het bbp. 60 procent werd door Nederlandse kabinetten – de Europese begrotingsregels volgend – altijd gezien als de maximale staatsschuld waar je eigenlijk fors onder zou moeten zitten. Bolhuis: “Het kabinet zegt nu dat het zelfs gewenst is om structureel zo’n hoge staatsschuld te hebben.”
Bij de start van de euro als gezamenlijke munt stonden met name Duitsland en Nederland op strenge begrotingsregels. Die Europese normen – een begrotingstekort van maximaal 3 procent bbp met de belofte toe te werken naar evenwicht of overschot en een maximale staatsschuld van 60 procent – is tijdens de coronacrisis stilgelegd. De Europese Unie voert nu een discussie over herijking van die bestaande regels. Nederland aarzelde lange tijd, maar lijkt nu zelfs de weg te willen wijzen.
“Dat Nederland die norm nu ook voor de toekomst verlaat, levert structureel heel veel investeringsruimte op”, zegt Bolhuis. Volgens een snelle rekensom in tien jaar zo’n 120 miljard euro extra. Hij wijst erop dat Nederland met het zijn nieuwe streven binnen de EU nog steeds aan de gunstige kant staat, want de gemiddelde Europese staatsschuld is 100 procent van het bbp.
De nieuwe Nederlandse koers sluit aan op de in Europa groeiende gedachte dat investeringen – bijvoorbeeld in klimaatmaatregelen – een aparte positie op de begroting krijgen die niet meetelt bij de staatsschuld. In de zogeheten ‘Startnota’ van het kabinet schrijft minister Sigrid Kaag (Financiën) dat er een nieuw uitgavenplafond komt. Er was al een plafond voor sociale zekerheid, voor zorg en voor de rest van de begroting. Daar komt nu een vierde plafond bij voor investeringen. Bij overschrijdingen in bijvoorbeeld sociale zekerheid of zorg hoeft er dan niet bezuinigd te worden op investeringen. De uitgavenblokken worden op zichzelf beoordeeld.
In Betrouwbare Bronnen wijst Bolhuis erop dat Rutte IV tegenover de vele extra uitgaven nauwelijks fiscale maatregelen zet. “Het is doelmatiger om bijvoorbeeld klimaatbeleid te voeren via belastingen. Een gevaar is nu dat al die nieuwe fondsen – voor klimaat, woningbouw, onderzoek en ontwikkeling en nog meer – uitlokken dat het geld op zoek gaat naar een bestemming in plaats dat je geld zoekt voor wat echt noodzakelijk is. Want de politieke wens is: dit gereserveerde geld moet besteed worden.”
Delen:

Praat mee

onze spelregels.

avatar
0/1500
Bedankt voor je reactie! De redactie controleert of je bericht voldoet aan de spelregels. Het kan even duren voordat het zichtbaar is.