Schippers overweegt splitsing NZa

Er moet veel veranderen bij zorgtoezichthouder NZa. De commissie-Borstlap deed onderzoek naar de zorgautoriteit en komt met scherpe en harde conclusies. De toezichthouder die de zorgmarkt van jaarlijks 90 miljard euro bewaakt, disfunctioneert op cruciale vlakken.

Update 14.00 Maandag werd een groot deel van een vernietigend rapport over de gang van zaken bij de NZa gepubliceerd. De verantwoordelijke minister, Edith Schippers, erkent nu dat er problemen zijn bij de toezichthouder. Ze zegt het spanningsveld te herkennen tussen de verschillende rollen die de NZa moet vervullen. Zo moet de toezichthouder bijvoorbeeld de regels opstellen voor de zorgmarkt, maar ook de ziekenhuizen en verzekeraars controleren of ze zich wel aan de regels houden.

De minister wil nu dat de NZa binnen drie maanden met een plan komt om de ‘tekortkomingen grondig aan te pakken’, maar echt ingaan op de kritiek die haar ministerie in het rapport krijgt, doet ze niet. Zo zou VWS zich bijvoorbeeld te veel bemoeien met het werk van de NZa. Volgens Schippers worden de grenzen zo nu en dan opgezocht, maar handelen beide partijen ‘in hun onderlinge verkeer binnen de geldende verantwoordelijkheidsverdelingen’.

Eerder:

Minister Schippers van Volksgezondheid stelde in april een onderzoekscommissie op nadat bekend werd dat senior beleidsmedewerker Arthur Gotlieb zelfmoord had gepleegd. Gotlieb werd weggepest en verwaarloosd in de tijd dat hij kritiek uitte op de organisatie. Hij liet een lijvig bewaarschrift achter, een boekwerk dat intern als een bom werd behandeld die ieder moment af kon gaan.

Eén van de belangrijkste conclusies van de commissie-Borstlap is dat de zorgautoriteit moet worden opgesplitst. De dubbele taak van de organisatie, het opstellen van regels én het controleren van zorgverzekeraars, dient te verdwijnen luidt het advies. Ook het management en het personeelsbeleid moet flink op de schop. De commissie oordeelt dat de afdeling Human Resources zwak is, dat vertrouwenspersonen ronduit gewantrouwd worden en ook de leiding heeft en dat er te weinig menselijke aandacht is voor medewerkers.

Ook uit het onderzoek kritiek aan het adres van VWS. Het departement zou zich te veel met de organisatie bemoeien. De commissie-Borstlap noemt de relatie ‘ongezond’. Ze stelt ingrijpende hervormingen voor. Zo moet het contact tussen de top van de NZa en het ministerie zo beperkt mogelijk blijven zodat de zorgautoriteit zijn rol van onafhankelijk bestuursorgaan beter kan bewaken. Het departement zou zich te veel bezig houden met individuele kwesties, bijvoorbeeld als het gaat om het verstrekken van subsidies.

Aankomende donderdag laat ZEMBLA een reconstructie zien van wat er voor en na de dood van Gotlieb gebeurde. Daaruit blijkt dat de belangenverstrengeling tussen NZa en VWS compleet is. Zo oefende VWS druk uit op de NZa om een specifieke regeling te treffen voor het Erasmus Medisch Centrum. Het  zou gaan om een toezegging van 100 miljoen euro, zo blijkt uit brieven van VWS en interne stukken van de NZa in bezit van ZEMBLA. De conclusie van commissie-Borstlap zouden eigenlijk volgende week pas naar buiten gebracht worden, maar omdat ZEMBLA komende donderdag met dit nieuws zou komen, werden de conclusies eerder naar buiten gebracht.

Gotlieb was jarenlang senior beleidsmedewerker bij de NZa. Aan zijn kritiek werd geen gehoor gegeven en hij voelde zich zelfs tegengewerkt. Daarop ging hij een dagboek bijhouden waarin hij alle misstanden opschreef. De commissie-Borstlap oordeelt nu dat Gotlieb door zijn werkgever is verwaarloosd.

“Wat op papier correct leek te zijn, was in de alledaagse werkelijkheid verworden tot een slordige omgang op de werkvloer, tekortschietend toezicht en onvoldoende … corrigerend opgetreden.” Een onverantwoorde gang van zaken, aldus de commissie. Zowel voor als na de dood van Gotlieb lieten zijn managers geen enkele blijk van zelfreflectie zien. Zijn managers wisselden via privé e-mail adressen informatie uit over hem uit vrees dat Gotlieb de account van zijn werkt had gehackt. Ze waren als de dood dat het door hen zo genoemde ‘Dan Brown boekwerk’ aan het licht zou komen.

Update 17.11 uur

D66 en de ChristenUnie hebben spoeddebat aangevraagd met minister Schippers over het zorgwekkende rapport. ChristenUnie-leider Arie Slob is met name benieuwd naar de reactie van Schippers op het rapport. “Toezicht moet betrouwbaar zijn”. NRC: ‘NZa verwaarloosde Gotlieb, ministerie schuurde langs de wet’

Update 20:00 uur Minister Schippers van Volksgezondheid heeft inmiddels in een brief aan de Tweede kamer toegegeven dat haar ministerie in 2009 inderdaad extra geld heeft toegezegd aan het Erasmus Medisch Centrum in Rotterdam, zonder daarover de Kamer in te lichten. Het gebeurde onder haar voorganger minister Klink en het ging om geld voor nieuwbouw. Volgens Schippers heeft Klink de Kamer ten onrechte niet geïnformeerd. Ook was de Nederlandse Zorgautoriteit ten onrechte niet betrokken bij het besluit hierover, schrijft ze hierover. Schhippers schrijft dat de toezegging van Klink:

“niet in overeenstemming lijkt met de regels die gelden ten aanzien van staatssteun en mijn eigen beleidslijn. Ik zet de geschiedenis en gang van zaken en juridische consequenties op een rij en zal u zo spoedig mogelijk over mijn besluit informeren.