“(…) Waarom zou je altijd maar naar de ander wijzen in plaats van dat je je eigen luistermethodes bevraagt. Het luisteren is net zo goed een daad, een actieve bezigheid, als zenden. We moeten niet verwachten dat goede ontvangst de verantwoordelijkheid is van de zender. Het ontvangen komt van jou als ontvanger.
We denken vaak dat iets de moeite waard moet zijn om te worden ontvangen. Dan zeggen we: ‘something will catch your eye’. ‘Ik merk vanzelf wel dat er een belangrijke prikkel is. Ik merk vanzelf wel wat ik leuk genoeg vind, ik merk vanzelf wel wie interessant is in deze’… Nee, misschien moet jij gewoon je opmerkzaamheid oefenen.
We zouden volgens Simone daarin meer een voorbeeld kunnen nemen aan de kunstwereld.
De ideale kunstkijker gaat zo te werk: je zegt niet dat het kunstwerk verantwoordelijk is voor je kijk-, lees-, of luisterervaring. Het is een samenspel. Daarom is het museum zo’n gekke plek. Je bent je bewust van het feit dat je een ruimte betreedt waarin je op een bepaalde manier je best moet doen.
Voor het bespreken van wereldnieuws of bij het publieke debat zou eigenlijk ook een speciale vorm moeten bestaan: een ruimte die je bewust maakt van de moeite die je moet doen, een ruimte die oproept om niet alleen iets door te geven, maar om je te engageren of verbinden met wat je in handen krijgt.”

Zaalopname van Isa Genzken, Weltempfänger (1987)
Flugzeugfenster
De ramen van het vliegtuig doen Simone denken aan een clichébeeld in films en boeken: een personage staart uit een raam en piekert. Volgens de filosoof roept het venster gedachtes op over wat het betekent om ergens binnen of buiten te staan.
“Het venster geeft je een blik op de wereld. We kunnen alleen naar buiten kijken wanneer er een raam is, anders is er geen duidelijk verschil tussen binnen en buiten. Het venster zorgt voor een heldere afbakening in de ruimte.
In boeken of films is het raam of venster een clichébeeld: het venster symboliseert dan een verlangen naar vrijheid. Die dromerigheid is ook een beetje vals: het raam maakt dat je kunt verlangen naar elders, terwijl het misschien niet eens zo ver weg is; immers zorgt het raam ervoor dat er überhaupt een ‘hier’ en ‘elders’ zijn. Het venster creëert een dualistische verhouding tot de ruimte.”

Flugzeugfenster, Flugzeugfenster (Medusa, 2003)
Genzken heeft meerdere kunstwerken rondom de terroristische aanslagen van 11 september in de Verenigde Staten gemaakt. Een voorbeeld daarvan zijn de stoffen sofa’s die aan het plafond hangen, waarvan de voering opengereten is en het vulsel naar beneden dwarrelt. De banaliteit van het alledaags meubilair wordt afgezet tegen de desintegratie van het World Trade Center en dat heeft iets wrang.
Simone bedenkt dat het vliegtuig – door de mobiliteit – voor vrijheid stond en nu door terrorisme en ongelukken met angst en terreur wordt geassocieerd. Vaak wordt er gezegd dat terroristen ons ‘iets afpakken’, maar Simone vraagt zich af of het überhaupt mogelijk is om de betekenis van een symbool te kapen of toe te eigenen.
Wanneer je denkt dat de betekenis van symbolen niet verandert, denk je constant in termen van verlies. Het symbool van vrijheid is een symbool van vrijheid omdat wij het zo hebben geduid en gemerkt maar dat betekent niet dat er niet meerdere symbolen kunnen zijn.
Ik snap het sentiment en de nostalgie van symbolen wel. Maar als je vasthoudt aan symbolen die anders gemaakt worden en doet alsof wanneer ze veranderen ze daarmee afgepakt worden, dan haal je de waarde weg. Iets heeft de betekenis die je zelf eraan geeft.”