Stembussen nog vijf maanden dicht

Vanmiddag debatteert de Tweede Kamer over de kabinetscrisis. Premier Rutte zal allereerst een verklaring afleggen, waarna de fractievoorzitters zullen reageren. De Tweede Kamer moet de verkiezingsdatum zien vast te leggen. Kamervoorzitter Gerdi Verbeet wil dat nieuwe partijen de tijd krijgen om zich voor te bereiden op de verkiezingen. Het debat begint om 14.00 en is hier live te volgen.

Update 11.40

De PvdA houdt niet langer vast aan een datum vóór de zomervakantie. Dat heeft fractieleider Diederik Samsom laten weten. Hiermee is de meerderheid voor verkiezingen in juni dan ook meteen verloren en worden ze doorgeschoven naar september. De PvdA zegt dat de verandering in standpunt een gebaar naar andere partijen is, die nu ook de mogelijkheid krijgen hun zaken op orde te krijgen. Vanmiddag debatteert de Tweede Kamer over het tijdstip van de verkiezingen. 

Eerder:

Het grootste deel van de Tweede Kamer wil nog voor de vakantie verkiezingen. VVD, PvdA en SP hebben samen een nipte meerderheid hiervoor. Zij mikken op 27 juni. Nieuwe partijen, zoals die van oud-PVV-Kamerlid Hero Brinkman, hebben wat langer nodig om de zaken op orde te krijgen: Brinkman moet zich nog registeren als politieke groepering. Het CDA wil graag de tijd hebben om een nieuwe leider te kiezen en stuurt daarom aan op september of oktober. De onenigheid tussen VVD en CDA over de verkiezingsdatum splijt het demissionair kabinet. CDA-prominent Jack de Vries twitterde maandagavond dan ook: “Teleurstellend dat de VVD het CDA nu een streek levert.” PvdA-leider Diederik Samsom verklaart tegenover dagblad Trouw waarom zijn partij snel nieuwe verkiezingen wil:

Wij willen snelle verkiezingen, omdat dat de snelste manier is om Nederland uit de impasse te halen en een nieuwe start te bieden.

Na zeven weken onderhandelen in het Catshuis heeft de premier alles uit z’n handen laten vallen. Tot verkiezingen is er altijd onzekerheid over wat je daarna kan besluiten. Dan is het maar beter eerst verkiezingen te houden. Daarmee stel je ook de financiële markten sneller gerust […] We voldoen aan de wet. Het wordt hard werken voor iedereen. Ook voor de grote partijen.”

Samsom benadrukt dat de PvdA in alle peilingen op verlies staat en dat argument niet heeft meegespeeld. De VVD en de SP, de twee andere partijen die voor vroege verkiezingen zijn, staan wel op winst.

De keuze voor de verkiezingsdatum is een moeilijke. In juni is Oranje concurrent; Het EK voetbal begint op 7 juni en eindigt op 1 juli. De zomervakanties voor het basis- en middelbaar onderwijs vinden tussen begin juli en begin september plaats.

Het bestuur van de VVD heeft, zoals verwacht, demissionair minister-president Mark Rutte voorgedragen als lijsttrekker. Tegenkandidaten kunnen zich melden, maar hoe de benoeming van de lijsttrekker zal verlopen is afhankelijk van de verkiezingsdatum. Wie lijsttrekker van de PvdA wil worden kan zich melden tot 4 mei. Daarna volgen er interne verkiezingen. De partij wil graag op 27 juni landelijke verkiezingen en zet dus vaart achter het kiezen van een nieuwe lijsttrekker.

Maandagavond voorspelde oud-VVD-partijleider Frits Bolkestein dat zijn partij niet nog eens zal samenwerken met de PVV. “Wilders heeft Nederland een streek geleverd en heeft hiermee aangetoond dat de PVV een onbetrouwbare partij is. Het rommelt in die partij zoals het rommelde in de LPF”, aldus Bolkenstein. Hij haalde fel uit naar de PVV-leider:

Ik dacht dat Wilders zijn fractie in zijn hand kon houden. Als ik in de positie van Wilders had gezeten, was ik afgetreden als partijleider. Hij heeft geen plausibel verhaal, om redenen die ik niet begrijp heeft hij dit besloten.

De gevolgen van de kabinetscrisis worden langzaamaan duidelijk. Zo heeft kredietbeoordelaar Moody’s gedreigd dat de triple A-status van Nederland misschien omlaag moet: “Deze ontwikkeling geeft onzekerheid over het toekomstige beleid van Nederland”. Moody’s dringt erop aan niet te wachten tot de verkiezingen, maar vast te beginnen met de begroting op orde te krijgen. Ook waarschuwt de kredietbeoordelaar dat wanneer de kredietwaardigheid van Nederland onder druk komt te staan, dit waarschijnlijk ook een negatief effect zal hebben op de rest van de eurozone.

De eerste test op de financiële markten voor Nederland zal vandaag plaatsvinden. Nederland wil vandaag 1,5 tot 2,5 miljard euro ophalen met de veiling van staatsleningen. Uit deze veiling zal blijken hoe groot het effect van de politieke crisis in Den Haag daadwerkelijk is.

NRC: Bestuur VVD draagt Rutte voor als lijsttrekker

NOS: Kamer vergadert vandaag over crisis

De Volkskrant: Nieuwe PvdA-lijsttrekker kan zich tot 4 mei melden

NRC: Moody’s waarschuwt Nederland – kredietstatus onder druk

De Volkskrant: Veiling staatsleningen eerste test voor vertrouwen in Nederland

De Volkskrant: Bolkestein: Als ik Wilders was geweest, was ik afgetreden