Strenge overheid jaagt graag op pechvogels

Zero tolerance betekent vooral je verstand op nul zetten, zo blijkt ook nu weer bij de aanpak van bijstandsfraude. De roep om hard op te treden tegen misbruik in combinatie met scoringsdrift leidt er toe dat vooral kwetsbare mensen die per ongeluk een foutje maken zwaar gestraft worden. Notoire fraudeurs die echt misbruik maken van sociale voorzieningen worden nauwelijks gepakt omdat daar teveel werk in gaat zitten.

Het ministerie van Binnenlandse Zaken ontving onlangs 13 miljoen euro extra van het kabinet om sociaal rechercheurs massaal huisbezoeken te laten plegen bij mensen die een bijstandsuitkering ontvangen. Dat controle- en opsporingsbeleid zou moeten leiden tot het achterhalen van 15.000 bijstandsfraudeurs wat dan weer 30 miljoen euro moet opleveren. Die politiek van wensdenken leidt er voornamelijk toe dat mensen die helemaal geen fraudeur zijn zwaar worden gestraft. In dagblad Trouw slaan sociaal rechercheurs alarm :

In 2013 is de fraudewet aangepast omdat fraudeurs strenger moesten worden aangepakt met hogere boetes, vond het kabinet. Gemeenten kregen meer bevoegdheden om bestuurlijk te handhaven. Het gevolg is echter dat er nog nauwelijks strafrechtelijk onderzoek wordt aangevraagd. In de praktijk zijn het daardoor vooral burgers die zich vergissen die de dupe worden van de nieuwe wet. Zij worden juist veel te zwaar beboet, bleek uit onderzoek van de Nationale Ombudsman eind vorig jaar. En de echte oplichters gaan dus veelal vrijuit.

De gemeenten zetten uitkeringen snel stop als er een fout wordt geconstateerd en doen nauwelijks onderzoek naar of er echt sprake is van fraude. Dat strafrechtelijk onderzoek wordt te duur en te veel werk gevonden. Sociaal rechercheurs zien dat daardoor echte fraudeurs met gemak en ongehinderd het roven van gemeenschapsgeld voortzetten. Ze gaan bijvoorbeeld naar een andere gemeente en doen daar opnieuw een aanvraag zonder dat ze een strobreed in de weg wordt gelegd. In de statistieken zijn die praktijken niet terug te vinden, de politiek ziet vooral hoge scores bij het pakken van ‘fraudeurs’, vaak mensen zijn die geen kwaad in de zin hebben maar een foutje hebben gemaakt. De zware sancties die worden opgelegd brengen deze kwetsbare groep extra in de problemen.

De NOS schrijft :

De Inspectie SZW concludeerde eind 2014 dat gemeenten te weinig en te lage boetes opleggen. Ook voeren de gemeenten, de SVB en het UWV de Fraudewet verschillend uit, waardoor het aantal opgelegde boetes en de hoogte daarvan per gemeente verschillen.

foto: ANP / Martijn Beekman