Logo Joop
De opiniesite van BNNVARA met actueel nieuws en uitgesproken meningen

Ultrarechtse PiS-partij Polen waarschuwt Hoge Raad: 'Onze wil is wet'

  •  
04-05-2016
  •  
leestijd 5 minuten
  •  
73 keer bekeken
  •  
8736158568_4558827f2f_b
De voormalige Poolse premier Jarosław Kaczyński heeft uitgehaald naar het hoogste constitutionele hof en de Poolse opperrechter. Volgens de PiS-politicus wakkert het hof anarchie aan en hij waarschuwde dat als het zo doorgaat, het land in een constitutionele crisis belandt. Kaczyński reageert daarmee op het besluit van het hof een nieuwe wetswijziging die regulering van de rechterlijke macht bij de regering legt, ongrondwettelijk te verklaren.
Sinds het aantreden van PiS-premier Szydlo is de grondwet al op een aantal punten gewijzigd, werd een omstreden mediawet aangenomen waarmee de persvrijheid vakkundig om zeep werd geholpen en heeft de politie verregaande bevoegdheden gekregen. Ook heeft de nationalistische regering een totaalverbod op abortus ingesteld, wat vorige maand tot een massaal protest in de straten van Warschau leidde.
Hoewel de oud-premier tegenwoordig officieel niet meer is dan een parlementslid, hield het hoofd van de rechts-nationalistische PiS-partij een toespraak die veel weg had van een troonrede. Op de achtergrond een zee van Poolse vlaggen en vol bewondering en aandachtig aanschouwd door zijn premier Beata Szydło en applaudisserende ministers. De toespraak werd op landelijke televisie uitgezonden.
Kaczyński liet er geen twijfel over bestaan dat zijn nationalistische regering niet van plan is ook maar iets in te binden in de talloze confrontaties met het tribunaal en de Hoge Raad. Ook riep hij, wederom, op tot drastische grondwetswijzigingen. Zowel internationaal als in eigen land wordt druk op de Poolse regering uitgeoefend om de strijd met het Poolse gerechtshof te staken. Met de toespraak gaf ’s lands machtigste politicus een duidelijk signaal af dat alleen de PiS bepaalt of, wanneer en hoe een einde aan de crisis wordt gemaakt.
Vooral opperrechter Andrzej Rzepliński kreeg er van langs. Volgens Kaczyński is hij degene die in strijd met de grondwet handelt en weigert zich aan de nieuwe wet te houden die is ingesteld om het functioneren van de Hoge Raad en het tribunaal te reguleren. Vorige maand oordeelde het tribunaal dat die ingestelde regulering ongrondwettelijk is. ‘Wij zullen geen enkele vorm van anarchie in Polen accepteren,’ sprak Kaczyński. ‘Ook niet wanneer die anarchie wordt aangewakkerd door de rechtbanken.’
Staat van verwarring De Poolse regering weigert de uitspraak van het tribunaal van vorige maand in de Staatscourant te publiceren, een noodzakelijke laatste stap om een juridische uitspraak bindend te maken. De chaos als gevolg van de impasse is funest voor de reputatie van Polen als meest succesvol voormalig communistisch land.
Terwijl de overheid de uitspraak niet erkent, doen andere rechtbanken dat wel nadat de Hoge Raad liet weten zich te committeren aan het oordeel van het tribunaal. Het leidde er toe dat PiS-woordvoerder Beata Mazurek de rechters bestempelde als ‘trawanten van de Hoge Raad die slechts de status quo handhaven’. In Polen is de Hoge Raad de hoogste rechtsprekende instantie, maar het is het tribunaal dat nieuwe wetten toetst aan de grondwet. Een week geleden beëdigde de door PiS gesteunde president Andrzej Duda een nieuwe, eigen tribunaalrechter, ondanks herhaaldelijke verzoeken uit binnen- en buitenland nu eindelijk drie andere rechters, die nog door de vorige regering waren gekozen, te beëdigen.
Niet alleen de lagere rechtbanken scharen zich achter de Hoge Raad en het tribunaal, ook regionale bestuurders en gemeenteraden met een oppositionele meerderheid doen dat. Het gevolg is dat een schisma in het wetssysteem dreigt en mogelijk zelfs in het hele land, waar het oosten overwegend pro-PiS is, terwijl in het midden en westen de oppositie een steviger basis heeft.
‘Behalve de overduidelijke juridische onzekerheid, zal deze situatie ook leiden tot verdere politieke polarisatie, die nu al het Poolse institutionele kader aanvreet,’ aldus politiek analist Otilia Dhand.
Schermafbeelding 2016-05-04 om 14.07.15
Ook de Commissie van Venetië, een adviesorgaan van de Raad van Europa, heeft zich achter de uitspraak van het tribunaal geschaard. Dat geldt ook voor de leden van de Europese Commissie en een meerderheid van Europarlementariërs en veel van Polens naaste bondgenoten.
‘Wij volgen alleen ons eigen pad,’ zei Kaczyński in zijn toespraak, waarin hij niet alleen over de rechterlijke macht sprak, maar ook over de economie, het leger en het buitenlandbeleid.
‘Er zal niet over een wijziging van de grondwet worden gesproken, tot PiS de huidige grondwet respecteert,’ zei Sławomir Neumann, partijleider van grootste oppositiepartij BurgerPlatform, in een reactie. Op eigen houtje kan PiS voorlopig geen enkele wijziging doorvoeren, aangezien daarvoor een tweederde meerderheid in het parlement noodzakelijk is, iets wat de partij nu niet heeft.
Devaluatie De strijd tegen de rechtbanken mist zijn uitwerking op de economie niet. De waarde van de Poolse złoty is in de maand april gekelderd, nadat investeerders zich en masse hebben laten afschrikken door de grootschalige overheidsuitgaven die de regering heeft aangekondigd. Daar komt bij dat kredietbeoordelaar Moody’s polen een negatieve rating heeft gegeven als gevolg van de strijd tussen PiS en het tribunaal.
Verwacht wordt dat spanningen in het land zullen toenemen, helemaal nu de oppositie op 7 mei een grootschalig straatprotest heeft aangekondigd. Daarmee wordt de druk op Kaczyński en PiS verder opgevoerd om een uitweg uit de impasse te vinden. De partij is er echter alles aangelegen geen concessies te doen op speerpunten uit het verkiezingsprogramma en vooral geen gezichtsverlies te lijden. Onlangs liep een besloten vergadering tussen Kaczyński en de leiders van de andere partijen om die reden al op niets uit. ‘Het heeft echt geen enkel nut nog eens met Kaczyński om de tafel te gaan,’ zei Ryszard Petru, leider van de progressieve Moderne Partij, na afloop.
Vorige week deed PiS een nieuw wetsvoorstel om het tribunaal te reguleren ter vervanging van het vorige, nu afgewezen voorstel. De nieuwe wet omvat echter nog altijd de meest controversiële elementen waarop het eerder voorstel ongrondwettelijk werd verklaard. Zo wil de PiS onder andere nog altijd dat grondwetswijzigingen voortaan niet langer door een tweederde meerderheid van het parlement moeten worden goedgekeurd, maar door tweederde van de rechters van het tribunaal. Rechters die door de regering zelf kunnen worden aangesteld.
Ryszard Terlecki, fractievoorzitter van de PiS in het parlement, noemde de nieuwe wet ‘een poging om tot een compromis te komen’. De oppositie ziet het anders. ‘Wat nu nodig is, is dat de uitspraak van het tribunaal gepubliceerd wordt en dat de president de drie wettelijk gekozen rechters beëdigt,’ zei Kamila Gasiuk-Pihowicz, parlementslid namens de Moderne Partij. ‘Mijn ervaring zegt me dat een voorstel zoals dit betekent dat de strijd van PiS met het tribunaal zal verharden.’
Bron: Politico

Meer over:

polen, wereld, nieuws
Delen:

Praat mee

onze spelregels.

avatar
0/1500
Bedankt voor je reactie! De redactie controleert of je bericht voldoet aan de spelregels. Het kan even duren voordat het zichtbaar is.