Vaclav Havel-prijs naar dissident in Wit-Rusland

De eerste Vaclav Havel prijs, vernoemd naar de beroemde dissident en schrijver die na de val van het communisme president van Tsjechië werd, is toegekend aan Ales Bialiatski. Deze dissident in Wit-Rusland werd in november 2011 tot 4,5 jaar cel veroordeeld. Zijn vrouw nam de prijs, 60.000 euro, in ontvangst.

De Vaclav Havel Mensenrechten-prijs is in het leven geroepen door de Parlementaire Vergadering van de Raad van Europa (niet te verwarren met de Europese Unie). Dit instituut heeft een lange geschiedenis als het gaat om het bevorderen van mensenrechten en het verbeteren van levensomstandigheden voor Europeanen.

De prijs wordt toegekend aan burgers die zich op een uitzonderlijke manier inzetten voor mensenrechten. 

Wit-Rusland wordt ‘de laatste dictatuur van Europa’ genoemd. De macht is er sinds 1994, toen het land zich losmaakte van Rusland, in handen van Alexander Lukashenko. Het land is onder meer berucht om verkiezingsfraude en harde repressie tegen de oppositie. De letterkundige Ales Bialiatski, die al in de jaren tachtig strijd voerde tegen de Sovjet-dictatuur, richtte in 1996 het Viasna Human Rights Centre op. Volgens de autoriteiten een ‘illegale organisatie’. Daarom kon hij geen bankrekening openen. Toen Bialiatski daarom een bankrekening opende in het buitenland  werd hij beschuldigd van ‘belastingontduiking’ en gevangen gezet.

Amnesty International voerde vorige week nog in Den Haag actie voor de dissident. Ter gelegenheid van zin 51ste verjaardag werd uit protest een taart afgeleverd bij de Wit-Russische ambassade:

De prominente mensenrechtenactivist heeft de afgelopen twee jaar in een Wit-Russische gevangenis doorgebracht. Hij zit een gevangenisstraf van vierenhalf jaar uit voor het gebruik van zijn persoonlijke bankrekeningen in Litouwen en Polen om het mensenrechtencentrum Viasna te financieren – een excuus om ervoor te zorgen dat hij zich niet kan inzetten voor de mensenrechten.

Mensenrechtenactivisten en betrokken burgers van over de hele wereld hebben campagne gevoerd voor de vrijlating van Bialiatski. In 2012 heeft de Nederlandse afdeling van Amnesty International al bijna 83.000 handtekeningen overhandigd aan de ambassadeur van Wit-Rusland.

‘Mijn grootste zorg is dat de lange gevangenisstraf zijn gezondheid ernstig zal schaden’ vertelde de vrouw van Ales, Natalia Pinchuk, aan Amnesty. “Hij is niet alleen [in de cel], maar hij is erg geïsoleerd, wat extra psychologische stress veroorzaakt. Ze geven hem net genoeg [voedsel] om ervoor te zorgen dat hij niet overlijdt, maar het is een dieet met erg weinig vitamines en het heeft onvermijdelijk gevolgen voor zijn gezondheid. Vorig jaar heeft Ales nooit verse groente of fruit binnengekregen.”

Maandag werd Ales Bialiatski, samen met de eveneens gevangen zittende Wit-Russische Eduard Lobau en Mykola Statkevich, ook genomineerd voor de Sakharov Prize for Freedom of Thought. Andere genomineerden voor de prijs die op 10 oktober wordt toegekend zijn NSA-klokkenluider Edward Snowden en de Pakistaanse scholiere Malala Yousafzai.