Vrees voor 'variantenfabrieken' door antivaxxers en versoepelingen

Wie zich niet laat vaccineren tegen Covid-19 riskeert niet alleen de eigen gezondheid, maar lopen het risico van hun lichaam ‘variantenfabrieken’ te maken. Met alle gevaren voor de volksgezondheid van dien. Daarvoor waarschuwen infectieziekten-specialisten. Hoe groter het aantal ongevaccineerden, hoe meer kans het virus heeft zich aan te passen en te verspreiden.

Hoe het werkt is als volgt. Een virus kan op zichzelf niet overleven, maar heeft een levende cel in een gastlichaam nodig. Wie niet gevaccineerd is, is een makkelijk doelwit voor een virus. Dat gaat de cel binnen en eenmaal daar begint een wild kopieerproces waarbij het virus miljoenen versies van zichzelf produceert. Daarbij gaat soms wat fout en gebeurt het dat het virus geen exacte kopie aflevert, maar een versie met een afwijking: een mutatie. Die doen er vaak niet toe en hebben weinig tot geen invloed op de werking van het virus. Maar in een aantal gevallen luidt een mutatie de geboorte in van een nieuwe variant. En wanneer de veranderingen ten opzichte van het origineel groot genoeg zijn, wordt het een probleem.

Het is die volstrekt onvoorspelbare productie van nieuwe varianten met vooraf onbekende eigenschappen, die het verschil maken tussen wel of niet gevaccineerd zijn. Hoewel geen enkel coronavaccin 100 procent effectief is, scheelt het bij de meeste maar weinig. In theorie kan de gevaccineerde het virus nog steeds oplopen en doorgeven, maar die kans is niet heel groot. Dat is anders bij ongevaccineerden die volledig onbeschermd zijn en dus ook wanneer ze er zelf niet ziek van worden, kunnen dienen als kweekvijver voor een dankbaar muterend virus. Van Alfa, naar Bèta, Gamma en nu Delta, laat het virus zien met elke variant agressiever te worden en experts vrezen dat het een kwestie van tijd is voor een variant de kop opsteekt die door de antilichamen geproduceerd dankzij de vaccins, niet meer herkend worden.

Die vrees bestaat al voor Delta, de variant die het eerst werd opgemerkt in India. Waar bijvoorbeeld het vaccin van Pfizer meer dan 95 procent effectief lijkt te zijn tegen de eerdere varianten van het coronavirus, lijkt dat in het geval van Delta te zijn geslonken naar zo’n 88 procent. In Groot-Brittannië, waar de Alfa-variant lange tijd dominant was, is de overname van Delta bijna compleet. Het gevolg: vorige week testten bijna 75 procent meer Britten positief op het virus dan de week ervoor. Ook in andere landen is die stijging te zien. Spanje, Portugal, Frankrijk – landen waar weel Nederlanders deze zomer van plan zijn hun vakantie door te brengen – hebben te maken met een forse toename van het aantal Delta-besmettingen. Vaak als gevolg van een combinatie van een lage vaccinatiebereidheid en een versoepeling van de coronamaatregelen.

In Nederland zelf steekt Delta overigens ook de kop op. Naar schatting is inmiddels de helft van het aantal besmettingen met Delta. In sommige regio’s, Nijmegen bijvoorbeeld, is dat al driekwart. Wat daarvan het gevolg is voor de besmettingscijfers is nog niet goed zichtbaar. Wel bleek dit weekend dat na een lange periode van afname van het aantal besmettingen, dat de positieve meldingen weer oplopen. De vrees bestaat dat die lijn de komende tijd zal stijgen, onder meer als gevolg van het wegvallen van vrijwel alle coronamaatregelen en evenementen als het EK voetbal waarbij veel mensen aanwezig waren. De vaccinatiebereidheid onder Nederlanders lijkt ondertussen hoog te zijn, zo’n 90 procent heeft al tenminste één prik of is van plan die te halen. Of dat voldoende is om de overige 10 procent potentiële variantenfabrieken tegen te gaan, zal moeten blijken.