39 overtredingen van (inter-)nationaal recht in het regeerakkoord

Het Platform Stop Racisme en Uitsluiting heeft in samenwerking met Defence for Children en Vluchtelingenwerk Nederland een juridische analyse gemaakt van de plannen van het kabinet Rutte. De schokkende conclusie is dat maar liefst 39 maatregelen tegen nationaal en internationaal recht ingaan. Het is te hopen dat de gisteren gekozen leden van de Eerste Kamer zich hun hele zittingstermijn van vier jaar hun Eed van Trouw aan de Grondwet zullen herinneren. Om ze daarbij te helpen heeft het Platform gisteren, gehuld in monnikenkostuum, de lijst met 39 aanklachten tegen de deur van de Eerste Kamer gespijkerd.

110523 tabel aanklachten Rutte (function() { var scribd = document.createElement("script"); scribd.type = "text/javascript"; scribd.async = true; scribd.src = "http://www.scribd.com/javascripts/embed_code/inject.js"; var s = document.getElementsByTagName("script")[0]; s.parentNode.insertBefore(scribd, s); })();

Wij roepen hiertoe op omdat onze rechtsstaat onder druk staat. Een juridische analyse van het regeer- en gedoogakkoord levert een schokkend beeld op. Veel voorstellen zijn in strijd met het discriminatieverbod, het Kinderrechtenverdrag, het Vluchtelingenverdrag en het Europees verdrag voor de Rechten van de Mens. Ook in haar dagelijkse handelen vat het kabinet Rutte het licht op met deze rechtsregels. Dit alles vormt onderdeel van een politieke verschuiving waarbij nationaal en internationaal mensenrecht steeds vaker als een belemmering wordt gezien voor politieke daadkracht.

Maar het is een misvatting om de borging van mensenrechtelijke bepalingen als ‘hindernis’ te zien. Ons rechtsstelsel vormt nu juist de beschermende basis voor iedere burger tegen uitoefening van willekeurige en disproportionele uitoefening van de macht door de overheid. Minderheden lopen zonder dit stelsel snel het risico slachtoffer te worden van de ‘democratische politieke wil van de meerderheid’. In het Nederland van 2011 zijn dat vooral kinderen, vluchtelingen, immigranten, moslims, homo’s en Nederlanders met een dubbele nationaliteit.

Mensenrechten zijn niet een product van een bepaalde politieke stroming of naoorlogse mentaliteit. Ze zijn het product van lessen die we met veel schade en schande hebben geleerd. Zij vormen het noodzakelijke cement van een bouwwerk waarin we nu meer dan 60 jaar in vrede en voorspoed leven. Een kwetsbaar bouwwerk, want Nederland kent geen sterke ‘grondwettelijke’ traditie zoals de Verenigde Staten, Frankrijk of Duitsland. Daar bestaat een historisch ingegeven bewustzijn bij zowel politici, rechters en burgers om wet- en regelgeving in overeenstemming met de grondwet te laten zijn.

Het huidige kabinet erkent expliciet dat een deel van de voorgenomen maatregelen in strijd is met (Europese) rechtsregels. Ze zal deze proberen te veranderen. Dat kan soms nodig zijn, maar de schaal waarop deze regering dit wil tast de rechtsstaat aan.

Bij andere maatregelen lijkt het doel te zijn om de juridische ruimte voor overheidsbeleid op te rekken door de grenzen ervan op te zoeken en (bij uitblijven van een tegenkracht) die nieuwe ruimte permanent in te nemen voor beleid. Hiermee onttrekt de overheid zich steeds meer aan toezicht door de rechterlijke macht. Er worden tot slot maatregelen voorgesteld waarvan de regering al op voorhand weet dat ze zullen worden teruggedraaid door de Nederlandse of Europese rechter. Het spel daar lijkt te zijn dat de overheid in de jaren die het duurt voordat de rechter uitspraak doet een deel van het beleid heeft kunnen realiseren.

Het is pijnlijk dat het huidige kabinet zo makkelijk omgaat met onze rechtsregels omwille van het tonen van politieke daadkracht. Een kabinet dat stelt ‘wet is wet’, maar blijkbaar geldt dit alleen voor bepaalde burgers en niet voor dit kabinet. Nota bene een minderheidskabinet dat gedoogd wordt door een politieke beweging die afschaffing van belangrijke grondrechten betoogt. Dit leidt tot de zorg dat het negeren of oprekken van de grondwet de komende jaren een nog grotere vlucht zal kunnen gaan nemen. Wij roepen u op om hieraan paal en perk te stellen en onze rechtsstaat met kracht en enthousiasme te verdedigen op de plaats waar dat hoort: de Eerste Kamer.

Michael Blok schreef dit stuk met asieladvocate Maartje Terpstra. Beiden zijn verbonden aan het Platform Stop Racisme en Uitsluiting.