Aboutaleb, doe het niet!

De landelijke politiek lonkt voor Aboutaleb. De geschiedenis leert echter dat de meeste burgemeesters in Den Haag sneuvelen. Peter van Heemst dient Aboutaleb dan ook van advies: blijf hier!

De PvdA staat aan de vooravond van de zwaarste nederlaag uit haar geschiedenis. Het eind van het kabinet Rutte II komt daardoor in zicht. En dus zal er nog  meer dan de afgelopen maanden al is gebeurd, gespeculeerd worden over een overstap van Aboutaleb naar de landelijke politiek.

Hij zou zijn partij moeten gaan redden, hoor en lees ik in PvdA kring. Hij zou het vertrouwen van weggelopen kiezers kunnen terugwinnen, verwachten vriend en vijand.  Hij is de ideale premier, omdat hij in roerige tijden de juiste woorden weet te vinden om de rust te bewaren, schrijven commentatoren van links tot rechts. Dus is het verstandig als hij het komend weekend de koffers alvast pakt? Mijn advies is duidelijk: ‘Niet doen’.

Het opstappen van minister Opstelten maakt echter duidelijk hoe onzeker de lotgevallen van oud-burgemeesters in Den Haag kunnen zijn. De een na de andere burgemeester van een grote stad  zag er een mooie bestuurlijke loopbaan sneuvelen.

Ed van Thijn en Job Cohen Zo beten twee Amsterdamse burgemeesters hun tanden stuk op de landelijke politiek. Eerst Ed van Thijn. In januari 1994 verliet hij Amsterdam om minister van Binnenlandse Zaken te worden. Vier maanden later struikelde hij over de zogeheten IRT-affaire.  Job Cohen werd in 2010 PvdA-lijstrekker. Hij leek af te steven op het premierschap, maar de verkiezingen werden een fiasco. Hij belandde in de oppositie, werd fractievoorzitter en  kon zich in de harde wereld van de Tweede Kamer niet staande houden.

Andre van der Louw Ook drie Rotterdamse voorbeelden zouden Aboutaleb tot nadenken moeten stemmen. Andre van der Louw, de meest geliefde burgemeester die de stad ooit heeft gehad, liet zich in 1981 door zijn politieke leider, Joop den Uyl, ompraten om minister te worden. Hij werd zelfs gezien als een mogelijke opvolger van Den Uyl. Hoe anders pakte het uit. Van der Louw had al snel spijt als haren op zijn hoofd van zijn overstap naar het ministerschap. Acht maanden later viel het kabinet waarvan hij deel uitmaakte.

Bram Peper Ook het ministerschap van Bram Peper was geen succes. Rotterdam zag hem in 1998 – na zestien jaar burgemeesterschap – met een zucht van verlichting vertrekken. Hij was op de stad uitgekeken en de stad op hem. Na zijn vertrek startte de gemeenteraad een grootscheeps onderzoek naar de ruimhartige manier waarop Peper onkosten bij de gemeente bleek te hebben gedeclareerd.

De ‘bonnetjesaffaire’ was geboren; een eindeloze stroom van beschuldigingen en geruchten kwam op gang en uiteindelijk zag hij zich gedwongen om als minister op te stappen. Het vertrek van Ivo Opstelten tenslotte ligt nog vers in het geheugen. Hij werd als politieke pleegvader van Mark Rutte beloond met een ministerschap, maar aan een kwakkelend politiek bestaan kwam door de Teeven-deal een eind.

Het lonkende landsbelang Voor mij staat het als een paal boven water. Succesvolle burgemeesters van de grote steden zijn in Den Haag kwetsbaarder dan ministerskandidaten met een andere achtergrond. Ze hebben lokaal vaak weinig tegenspraak en tegenstand ondervonden. Ze zijn als burgermeester niet betrokken bij het politieke gekrakeel van alle dag. Sterker nog: daar horen ze ver van weg te blijven. Ze worden als gezicht van hun gemeente met alle egards behandeld. En iedereen wil graag dat de burgemeester het goed doet. Wie uit zo’n wereld komt, krijgt het in Den Haag moeilijk.

Maar ja. Wat als het landsbelang lonkt? Als je partij je echt nodig heeft?  Als je de sensatie voelt van een nieuwe uitdaging? Als de kinderen de deur uit zijn? En als je in Rotterdam steeds vaker denkt: “Dat komt me wel heel bekend voor”? De verleiding lijkt dan toch groot om aan een overstap naar Den Haag te denken. Waarschijnlijk te groot. Ik vrees dan ook dat er woensdagavondlaat ergens in Kralingen toch een koffertje wordt klaargezet.

Dit stuk is overgenomen van Vers beton.