Afrika heeft geen grijpstuiver nodig maar een tsunami aan investeringen

Minister Lianne Ploumen trekt vijftig miljoen uit om heel Afrika te ontwikkelen zodat bootvluchtelingen thuis blijven en nóg staat het Nederlandse bedrijfsleven klaar om met kleverige vingers een greep in de kas te doen. Je kunt je prima voorstellen hoe dat in het kabinetsberaad is gegaan

De bewindsvrouwe voor gutmenschengedrag komt met wat extra budget om in ieder geval symbolisch iets méér te doen aan de ontwikkeling van gebieden waar volgens de vaderlandse xenofoben die tsunami aan laagopgeleide gelukzoekers vandaan komt. Er wordt dan altijd bij gezegd dat je ´die mensen´ in hun eigen land moet helpen. Welnu, laten we dat ook doen, probeert mw. Ploumen. Dan roept het VVD-smaldeel onmiddellijk in koor: ¨Hoho, we zijn gekke Henkie niet¨. Uiteindelijk beseffen de rechtse ministers tóch dat pacteren met de PvdA enige offers met zich meebrengt en ze gaan akkoord als die vijftig miljoen maar worden toegevoegd aan een fonds dat ook Nederlandse bedrijven steunt die in ontwikkelingslanden willen investeren. Amsterdam Rubber, de Delimaatschappij en Billiton hebben hebben tenslotte vroeger ook zoveel heil gesticht. Om van de VOC maar te zwijgen. In de Volkskrant van dinsdag schrijft minister Ploumen zelf te beseffen dat vijftig miljoen een grijpstuiver is. Zij hoopt dan ook dat haar collega´s in de andere EU-landen net zo goed een duit in het zakje doen. Als ze allemaal net zo royaal zijn, dan kom je op 1,4 miljard euro. Per jaar mag je hopen. Vergelijk dat met de begroting van Nederland – 259,6 miljard in 2015 – en je beseft dat het een grijpstuiver blijft. Ook als het – wat hopelijk zal gebeuren – niet eenmalig is maar structureel.

Vertienvoudigen Willen we de immigratie naar Europa stoppen, dan is een tsunami aan investeringen in Afrika noodzakelijk. Anders blijft het allemaal een doekje voor het bloeden, een extra blijk van de Europese hypocrisie. Je zou het bedrag op zijn minst moeten vertienvoudigen, wil je iets krijgen dat een heel klein beetje ergens op lijkt. 10,4 miljard euro structureel per jaar. Verhonderdvoudigen kan ook. Dan kom je op 104 miljard voor de ontwikkeling van Afrika. Nogmaals: Nederland geeft voor zichzelf alleen in dit jaar 259,6 miljard euro uit. Wie dan nóg zuinig blijft kijken, moet bedenken hoeveel een ander Europees project bij uitvoering gaat kosten: oorlog voeren in Libië zogenaamd om daar opvang in de regio mogelijk te maken. De volstrekt zinloze interventie van ons minicontingentje in Uruzgan kostte alleen al 1,9 miljard euro.

Ondernemerschap Uiteraard is het een goed idee om het ondernemerschap van dat geld te steunen want bedrijven scheppen werkgelegenheid. Dan ben je in Afrika aan het goede adres. Ondernemerschap is er genoeg zoals iedereen weet die de bedrijvigheid en het geploeter kent in de straten van Derde Wereldsteden. De gewone mensen leggen een enorme creativiteit aan de dag om toch elke dag weer hun kostje bij elkaar te scharrelen. Groei zit er te vaak niet in. Dat komt omdat de Afrikaanse staten in feite opvolgers zijn van de oude koloniale structuren: hun wetgeving en hun beleid zijn niet gericht op de ontwikkeling van deze ondernemerszin. Integendeel, die behandelen ze als een soort zwart circuit. De Peruaanse econoom Hernando de Soto legt al decennia de vinger op deze wonde plek. Een van zijn boeken heet: ‘Het economische antwoord op het terrorisme’.

Afgelopen zaterdag legde hij in de NRC uit dat de jongen die met zijn zelfverbranding in Tunesië de Arabische opstanden ontketende, geen kansloze werkloze was maar een klein ondernemertje dat door de overheid gehinderd werd en niet aan kapitaal kon komen. Als het Nederlandse bedrijfsleven kansen ziet in Afrika, dan dient het de bijpassende risico´s te nemen. Daar ben je tenslotte ondernemer voor. Anders is het jammer en kan een mens zich beter richten op de vertrouwde thuismarkt. Het gaat erom met kapitaal en de overdracht van kennis van zaken het enorme potentieel los te maken aan klein ondernemerschap dat nu in de straten van Tunis, Dakar of Ouagadougou wordt gefnuikt. Daar heb je kapitaal voor nodig: van investeringsbanken die zich juist richten op wat ik voor het gemak maar de armen noem.

Air conditioning Dat heeft enorm veel haken en ogen. Er staan praktische bezwaren in de weg en gevestigde organisaties in witte gebouwen met air conditioning. Iedereen roept daar dat ze zo voor out of the box denken zijn en zo maar niemand doet het, bijvoorbeeld door eens te denken wat je zou kunnen doen via familiebanden: tenslotte hebben steeds meer mensen in Europa familie in Afrika en zo gaan er al behoorlijke kapitaalsstromen naar de basis van de samenlevingen daar. Dus die lijntjes liggen er. En er bestaan ook allerlei informele banksystemen. die heel erg verboden zijn maar er wel voor zorgen dat geld rechtstreeks aankomt bij degene voor wie het bedoeld is. Toch is zo´n aanpak de enige benadering die iets uit kan halen. 

Aftrekbare obligaties Om zo´n investeringsbank voor de gewone Afrikanen – of liever gezegd – een keten van kleine bankjes van de grond te krijgen is natuurlijk geld van de overheid nodig maar om het daadwerkelijk in Europa te verankeren, moeten ook de burgers met hun eigen spaarcenten kunnen meedoen zodat de tsunami aan investeringen een van mens tot mens aspect krijgt. Let op: het gaat bij zo´n bank niet om gratis geld. Het gaat om leningen op gemakkelijke voorwaarden net als bij de Nationale Investeringsbank die zo´n grote rol speelde bij de wederopbouw van ons eigen land. Particulieren zouden moeten worden gestimuleerd om obligaties te kopen in de nieuwe ontwikkelingsbank voor Afrikanen. Investering aftrekbaar voor de belastingen. Om ze te stimuleren ook zélf een steentje bij te dragen aan de opbouw van een continent. Voor hun eigen portemonnee en voor hun eigen veiligheid. Kijk, dan komt er wat op tafel. Maar met een miljoentje hier en een miljoentje daar wordt het allemaal niks. Geld is er zat. Je moet het alleen los durven maken.

Aanvulling: voor nader perspectief. In 2014 bedroeg het BNP van alle Afrikaanse landen ten zuiden van de Sahara bij elkaar een (heel) kleine 1500000 miljoen euro. Het BNP van de Benelux alleen dook een BNP van 1458110 miljoen net onder. Het BNP van de hele Europese Unie kwam op 18398669 miljoen euro, ruim meer dan tien keer zoveel. Bron:  wikipedia

Beluister