Afval

En in Amerika woont een man, Colin Beavan, die een heel jaar lang helemáál geen afval had. Een paar weken geleden heb ik dat ook geprobeerd, afvalloos leven. Dat deed ik voor een reportage voor Volkskrant magazine en ik deed het maar een week, maar het was een hels karwei. Als je er echt op gaat letten, zie je opeens overal afval. Nou is het niet mijn ambitie om naar twee vuilniszakken per jaar te gaan, maar twee zakken minder per week zou ik graag proberen. En zelfs dát is makkelijker gezegd dan gedaan.

Plastic tasjes kan ik nog makkelijk weigeren en met een beetje extra moeite kan ik al mijn groente en fruit onverpakt inslaan. Maar daarna wordt het al lastiger. Bij wijze van experiment ging ik laatst met mijn eigen plastic bakje naar de traiteur. Of mijn afhaalmaaltijd misschien ook daarin kon. Het werd een heel gedoe. De verkoper moest eerst mijn bakje wegen en dat gewicht van het gewicht van de maaltijd aftrekken. Het duurde veel te lang en ik voelde me een enorme sukkel. Ok, die avond hoefde ik niets weg te gooien. Maar toch had ik een onbevredigd gevoel.

Kinderspeelgoed is ook zo’n afvaldrama. Zeker dat goedkope spul. Sommige cadeautjes – die in China zijn gemaakt en in drie lagen plastic hierheen zijn gevlogen – kunnen na vijf minuten de prullenbak al in. Ik probeer het niet meer in huis te halen, maar zelfs als ik het niet koop, weet het de weg naar ons huis nog te vinden.

Ik moet steeds vaker denken aan de internetfilm The Story Of Stuff, waarin wordt uitgelegd dat veel producten zo worden gemaakt dat ze een kortere levensduur hebben. Die gedachte vind ik walgelijk. Fabrikanten beloven je het mooiste en beste (en wij geloven dat ook), maar verstoppen ondertussen gewoon foutjes in onze spullen zodat we sneller nieuwe nodig hebben. Het overkwam me laatst met mijn stofzuiger. Die had ik – dacht ik – heel bewust gekocht. Maar binnen een half jaar gingen de wieltjes kapot. “Heeft u drempels in huis?”, vroeg de medewerker van de klantenservice die ik belde. Enigszins verbaasd antwoordde ik met “natuurlijk, wie niet?”, waarop hij vervolgde dat het dan dus aan mijn drempels lag. Ik moest in het vervolg maar voorzichtiger stofzuigen. Maar wat natuurlijk eigenlijk moet gebeuren is dat de maker van die stofzuigers betere wieltjes moet leveren zodat ik mijn apparaat minder snel hoef af te danken.

Neem nou het begrip cradle to cradle van de Duitse chemicus Michael Braungart en de Amerikaanse architect William McDonough. Zij hebben, geïnspireerd door de natuurlijke kringloop, bedacht dat je een product van de wieg tot het graf volledig recyclebaar moet kunnen maken. Zodra een product niet meer nodig is, zouden alle onderdelen opnieuw bruikbaar moeten kunnen zijn voor een volgend product. Een voorbeeld daarvan was hun eigen boek. Dat lieten ze afdrukken op kunststof die opnieuw als glossy-papier gebruikt kan worden. De inkt uit het boek lost op op in warm water waarna het opnieuw als inkt gebruikt kan worden. Het kan dus wel. Het gebeurt alleen nog veel te weinig.

Een tijdje geleden waaide er een nieuw Amerikaans fenomeen over naar Nederland: de carrotmob. Bij een carrotmob gaat een grote groep kritische consumenten naar een supermarkt en belooft daar vaste klant te worden in ruil voor duurzame maatregelen van die supermarkt. Misschien moet er ook maar eens een carrotmob tegen afval komen. Deze bijvoorbeeld: “Als u de wieltjes van uw stofzuigers verduurzaamt, kopen we met zijn allen uw apparaat!” Of: “Als jullie afhaalmaaltijden in biologisch afbreekbaar plastic gaan verkopen, leveren wij een vaste groep extra klanten.” Lijkt mij een driedubbele win-situatie: bedrijven kunnen er goede sier mee maken, wij kunnen langer probleemloos stofzuigen en zonder schuldgevoel eten afhalen en het scheelt ook nog eens afval. Wie weet kunnen we dan uiteindelijk allemaal wel naar die twee zakken minder vuilnis per week.