Akkoord bonden en Tata-directie niet voldoende voor herstel vertrouwen

Vorige week sloten vakbonden FNV, CNV, Unie en VHP met de directie van Tata Steel Nederland een akkoord over baanbehoud en investeringen in de toekomst. Daar was drie weken staken voor nodig, voor het eerst in 28 jaar. Het werd de langste staking in de geschiedenis van Tata IJmuiden. Het akkoord ziet er goed uit en het moest ‘voor de poorten van de hel’ worden weggesleept. Maar is de rust daarmee teruggekeerd? Niets lijkt minder waar.

Het conglomeraat Tata zit met haar activiteiten in zwaar weer. De staalwereld had het al moeilijk en dat is door de coronacrisis alleen maar erger geworden. De fabrieken van Tata Steel hebben het zwaar. Tata-dochter Jaguar Land Rover, met de bijbehorende hotels, is door de coronacrisis vrijwel tot stilstand gekomen.

In het voormalige hoogovenbedrijf in IJmuiden is in vele jaren frustratie opgebouwd. De Tata Steel-dochter in het Verenigd Koninkrijk, Tata Steel UK, wordt gezien als groot blok aan het been. Al vanaf de jaren voor de fusie met Tata Steel in 2007, toen het bedrijf nog Corus heette, vloeit er veel geld naar de Britse fabrieken om de salarissen te kunnen betalen. Miljarden zijn er al die jaren naar toe gegaan. Niemand kan precies vertellen hoeveel.

Onverantwoord Toen jaren geleden de net aangetreden Tata Steelbaas van India, Syrus Mistry, nuchter constateerde dat het economisch onverantwoord was om de Britse fabrieken binnen het concern te houden, was het snel gedaan met hem. Nog steeds procedeert hij tegen zijn ontslag en geeft daarbij aan dat Tata een slechte staat van dienst heeft als het om investeringen gaat. Dat India zo de hand boven het hoofd houdt van haar fabrieken in het Verenigd Koninkrijk is en blijft fascinerend en idioot tegelijk.

Neus op de feiten In IJmuiden is de boosheid en bezorgdheid groot. Er wordt veel te weinig geïnvesteerd om de fabrieken en installaties ook in de toekomst goed te kunnen laten draaien. Met de stakingen werden we wat dat betreft al met onze neus op de feiten gedrukt. Een aantal installaties konden een stakingsstilstand niet hebben. Ze zijn in zo’n slechte staat dat er blijvende schade aangericht zou worden. Die installaties zijn de stakingsdans dan ook ontsprongen.

Dan de rol van de Europese directie. Die staat onder leiding van Henrik Adam, Chief Executive Committee Officer. De functiebenamingen van de andere vijf fors betaalde leden zijn al even imposant. Zo heet de personeelsbaas tegenwoordig Executive Director Human Resources. Opgepompte namen die niet in staat zijn om een vertrouwensbreuk tussen het personeel en de Europese directie te herstellen.

Kolossale verdenkingen In de top van Tata Steel Europe en Tata Steel Nederland is sprake van ‘kolossale verdenkingen’, ‘enorme frustraties’ en een gebrek aan ‘gevoeld respect’ tussen de hoofdrolspelers. Deze conclusies staan in het rapport dat Non-Executive Director van de board van Tata Steel Europa (ook een imposante functienaam) Hans Fischer schreef, in opdracht van Henrik Adam en de voorzitter van de Raad van Commissarissen, Peter Blauwhoff. Fischer concludeert verder dat een langetermijnstrategie ontbreekt. De Europese directie gijzelt de Nederlandse directie en iedereen zit daardoor in een kramp.

Vertrouwen Het vertrouwen tussen bestuur en medewerkers van Tata Steel moet terugkomen en daarvoor is een akkoord tussen bonden en directie niet voldoende. De komende weken zal FNV in gesprek blijven met de directie over het behoud van het geïntegreerde zelfstandig staalbedrijf dat Tata Steel IJmuiden nu is. Dat gesprek gaat over de bedrijfsstructuur, meer zeggenschap en minder bureaucratie en baasjescultuur.

De komende maanden zal er een robuust strategisch plan voor de toekomst moeten komen. Een plan waar investeringen zijn opgenomen voor ouder wordende en vooral voor nieuwe installaties. Een plan ook met scherpe doelen voor de inzet van de kennis en kunde van het personeel. En een plan waar CO2-reducties snel worden ingevoerd. Dat bepaalt de toekomst van IJmuiden.

3 miljard Volgens deskundigen is daar de komende jaren zeker 3 miljard euro voor nodig. De grote vraag is of Tata Steel India dit wil ophoesten. Zo niet, dan moet de Nederlandse overheid ingrijpen, maar niet zoals ze bij KLM deed. Aan een steunoperatie voor Tata Steel IJmuiden moeten keiharde voorwaarden verbonden worden.

In de toekomst van Tata moet CO2-vrij staal geproduceerd worden. Bij belangrijke strategische beslissingen, moet het personeel via vakbeweging en ondernemingsraad grotere zeggenschap krijgen. Tot slot moet als voorwaarde worden gesteld dat een eventuele nieuwe eigenaar van Tata Steel Nederland publiek-privaat moet zijn. Alleen besturen op basis van aandeelhouderswaarde heeft in IJmuiden immers tot al deze ellende geleid.