Logo Joop
De opiniesite van BNNVARA met actueel nieuws en uitgesproken meningen

Al het populisme op een hoop met Wilders

  •  
21-01-2014
  •  
leestijd 4 minuten
  •  
206 keer bekeken
  •  
BNNVARA fallback image
Het feit dat Wilders populistisch is maakt niet al zijn tactieken automatisch besmet
Populisme is het favoriete scheldwoord van weldenkend Nederland geworden. Wilders is populist. Roemer is populist. Uit het feit dat Wilders en Roemer allebei populisten zijn, kun je zien dat de keuze tussen SP en PVV lood om oud ijzer is. De ware tegenstelling in de Nederlandse politiek ligt niet meer tussen links en rechts, maar tussen de bestuurders in het midden, en de populisten aan de randen.
Dit soort meningen kun je in heel zichzelf verantwoordelijk noemend Nederland horen. Ze berusten op een misvatting van wat populisme is, en op een begripsverwarring tussen doel en middel. Die misvatting vormt een gevaar voor de linkse Nederlandse politiek, omdat er op die manier mogelijk methodes niet gebruikt worden. Het feit dat Wilders populistisch is maakt niet al zijn tactieken automatisch besmet.
Volkswil Eerst even over populisme: Populisme is dat je een deel van een grotere groep (in dit geval: Nederlanders) tot de authentieke versie van de gehele groep verheft. De rest gooi je overboord door ze af te doen als aan die groep wezensvreemde elementen. Vervolgens verhef je wat die door jou uitgekozen deelgroep (volgens jezelf) wil tot de Nationale Volkswil.
Gegeven dat het Wilders’ doel is om die tegenstelling aan te dikken, kun je dat tot op zekere hoogte los zien van de manieren waarop hij dat doet. Wilders wordt vaak verweten dat hij voorstellen doet die niet haalbaar zijn. Hij wil de gulden terug, de hoofddoek belasten en wat al niet meer. Dat zou allemaal ook populistisch zijn. Natuurlijk is het niet zo dat je in de politiek doel en middel helemaal los van elkaar kunt zien, maar wat de Nederlandse columnisten gedaan hebben is het omgekeerde: die hebben het allemaal op een hoop gegooid. Populisme is gelijk aan Nationale Volkswil is gelijk aan onhaalbare voorstellen is gelijk aan Wilders.
Banken Die manier van denken maakt je blind voor het feit dat Wilders op bepaalde punten een veel dieper begrip heeft van hoe politiek werkt dan de andere partijen. Door zijn onmogelijke voorstellen bepaalt Wilders kaders voor de ‘beschaafde’ politieke discussie. Daar is op zichzelf niets populistisch aan. Sterker nog, het is iets dat meer partijen zouden moeten doen. Op die manier kun je namelijk illustreren hoe beperkt de op dit moment beschikbare oplossingen zijn. Een voorbeeld: we hebben in Nederland een enorme bak geld aan de banken gegeven om te voorkomen dat ze om zouden vallen. Naarmate de crisis verder kachelt is iedereen dat min of meer weer vergeten. Het zou goed zijn als het weer eens op scherp gezet werd dat to big to fail -banken de staatskas als parachute kunnen gebruiken, met als gevolg dat we van gehandicapten nu eisen dat ze plantsoenen gaan schoffelen voor hun uitkering. Kunnen we van de banken niet gewoon participatie vragen? Een bijdrage naar vermogen, zoals we die ook van de mensen met een uitkering vragen? Voor een bank zou dat betekenen dat er met het geld strenge verplichtingen zouden moeten komen, bijvoorbeeld om geld te lenen aan Nederlandse bedrijven, geen bonussen en arbeidsplaatsen in Nederland.
Als een politicus dat morgen zou eisen, zou het land te klein zijn. Hij of zij zou weggezet worden als een gevaarlijke gek, die inbreuk maakt op de eigendomsrechten van een private onderneming. De vergelijking met de nationalisatie van banken in communistische landen zou snel gemaakt zijn. Toch zou zo’n voorstel waarde hebben: het illustreert namelijk hoe onmachtig de nationale overheden geworden zijn ten opzichte van het veel te mobiele kapitaal, dat landen tegen elkaar uitspeelt met de dreiging om te verhuizen. Als je dit illustreert door voorstellen te doen die onhaalbaar zijn omdat ze tegen zo’n beperking aan lopen, dan ageer je in feite tegen die beperking. Door aan te beuken tegen de grenzen van het betamelijke kun je nieuwe problemen op de agenda zetten, en op den duur die beperking omver gooien.
Het probleem is dat de grenzen van het publieke debat niet van God gegeven zijn: ze zijn zelf ook weer een onderwerp van politieke strijd. Wie die grenzen nooit onder druk zet veroordeelt zichzelf tot spelen op een veld waarvan de lijnen door de tegenstander uitgezet zijn. De gevaarlijke gedachte is dat politieke strijd gaat om wie de beste boekhouder van de BV Nederland is. Door Wilders’ doel en middel door elkaar te gooien, er het etiket populisme op te plakken en er vervolgens de neus voor op te halen, is de weg naar werkelijke verandering gesloten.
Volg Jelmer Renema ook op Twitter

Meer over:

politiek, opinie
Delen:

Praat mee

onze spelregels.

avatar
0/1500
Bedankt voor je reactie! De redactie controleert of je bericht voldoet aan de spelregels. Het kan even duren voordat het zichtbaar is.