Als je het niet voor een ander doet, doe het dan voor jezelf

Daar komt die mededeling van de Rijksoverheid weer. In beeld verschijnen twee recente graven. De camera glijdt langs verse bloemen. De voice-over zegt: “Ze konden niet van elkaar afblijven. Nu zijn ze voor eeuwig samen”. Rond de supermarkten hangen overal affiches waarop met grote letters staat: “Iedereen kan corona hebben, houd afstand”. Of: “Blijf in leven, blijf alleen.”

Dit is een radicaal andere benadering dan die van de overheid. Rutte, De Jonge en in hun kielzog alle burgemeesters benadrukken in de strijd tegen het virus de medemenselijkheid. Ze hanteren een soort oorlogsretoriek. We moeten met zijn allen deze vijand op een afstand houden. Het gevoel van noodzaak moet weer terug bij de zeventien miljoen Nederlanders.

Om dit te bewerkstelligen zijn enkele symbolische maatregelen genomen: je komt na twaalven de horeca niet meer in. Elke doorgewinterde kroegtijger weet dat je dan de uitgaansavond een uurtje eerder moet beginnen. Dat is namelijk de universele ervaring met dit soort maatregelen. Het bekendste voorbeeld is het Verenigd Koninkrijk: daar vervroegde men tijdens de Eerste Wereldoorlog de laatste ronde in de pubs naar half elf.  Het was immers van belang dat de arbeiders nuchter in de wapenfabrieken verschenen. De meeste Britse kroegen houden deze tijden tot op heden aan. Stevig doorzuipen is dan ook het parool. Anders kom je niet aan je taks. De overlast die Britse toeristen op het continent veroorzaken, heeft veel te maken met deze interne klok.

Bijeenkomsten van meer dan vijftig personen zijn verboden, ook bij handhaving van de anderhalve meter. De premier riep ons op deze maatregel niet met juridische haarkloverijen tegemoet te treden maar er met zijn allen ons best voor te doen.

Dit is uitsluitend bedoeld om het publiek bij de les te houden. Dat kan niet anders. Iedereen begrijpt dat ze nauwelijks concreet effect hebben.

En natuurlijk waren er weer de gezamenlijke dreigementen van overheidsdienaren, virologen en epidemiologen. Als U op de oude voet doorgaat, zijn lockdowns onvermijdelijk. In Israël is er net weer eentje van drie weken doorgevoerd. Je mag niet verder dan vijfhonderd meter van je huis komen tenzij je daar een heel goede reden voor hebt.

Dit soort maatregelen betekenen de nekslag voor het bedrijfsleven. Als regeringen teruggrijpen op de paardenmiddelen van de lente, blijft het niet bij de zwaarste economische teruggang. Dan stevenen we af op een systeemcrisis met lege flappentappen omdat de banken het ook niet meer volhouden.

Daarom zullen zulke lockdowns er niet gauw meer komen. Het middel is erger dan de kwaal, de  Israëlische daadkracht ten spijt. Men klampt zich nu vast aan de strohalm van het testen plus het bronnen- en contactonderzoek. Dan wordt de lockdown als het ware geïndividualiseerd en blijft de maatschappij draaien. O Ja? Dat is nog maar de vraag als zich – zoals voorspeld – elke dag tienduizend nieuwe gevallen voordoen, die elk voor zich familieleden en contacten mee de quarantaine in slepen. Als tenminste de call centers van de GGD tegen die tijd niet al lang en breed zijn dolgedraaid.

“We moeten deze klus met zijn allen klaren”. Het klonk altijd al een beetje ongeloofwaardig uit de mond van politici die tien jaar lang het “red jezelf” van het neoliberalisme erin geramd hebben. De overheid was tenslotte geen geluksmachine en wie wat wilde bereiken, moest zichzelf maar zien in te vechten.

Nu een beroep op goed gedrag in het belang van de gemeenschap dan ook niet meer helpt,  blijft er maar één boodschap over: help jezelf. Sterf niet. Overleef.  Trek je terug uit de massa. Blijf alleen en doe je ontmoetingen met behulp van Jitsi, aanbevolen door Bits of Freedom. Ga naar meet.jit.si en doe een ontdekking die Zoom en Teams overbodig maakt.

Nieuwe reclamespot van de overheid. Een grote begrafenisstoet. Vrouw gaat op haar hurken zitten en zegt tegen snikkende kleinkinderen: “We hebben opa en oma nooit alleen gelaten. En nu gaan we voor de laatste keer weer met zijn allen mee”.

Mijn lief zegt altijd: “Ga nooit weg zonder kus. Het kan de laatste zijn”. Mooi uitgangspunt voor een ouderwetse karikatuur in de stijl van de Tweede Wereldoorlog. Onder het cafétafeltje luisteren niet Hitler en Mussolini mee, maar zit het coronavirus met al zijn tentakeltjes. Het knipoogt en in het gedachtenwolkje staat: “Reken maar”.

Op elk station en bij elke halte van het openbaar vervoer hangt deze oproep: “Ga thuis werken. Of wil je soms dood?” Een droeve weduwe komt in beeld. “Hij wou per se naar de zaak”. Een echtpaar kijkt  handenwringend door een glazen ruit naar de IC. Daar ligt hun zoon. De dokter komt erbij. Vader zegt: “Voor jonge mensen voelt het op zijn hoogst als een zware griep. Dat riep hij altijd maar”.

Of toch maar weer: Doe het. Zal je zien wat er gebeurt.

De dood is de beste handhaver. Je hebt geen boa’s nodig.

Elk bal is een danse macrabre. Houd anderhalve meter afstand: als je het niet voor een ander doet, doe het dan voor jezelf.