Als Latina heb ik niets met Máxima

‘Ik ben Latijns, dat blijf ik. […]. Ik hou van dansen en zingen’, zei Máxima in een NOS-interview. Zo idolaat Nederlanders zijn van Máxima vooral dankzij haar Latijns-Amerikaanse wortels, zo weinig heb ik als Nederlandse met Zuid-Amerikaanse roots met deze framing: ik herken weinig Latina in haar.

Dat heeft met twee zaken te maken: met etniciteit en milieu. De meest in het oog springende verschillen wanneer Máxima en ik naast elkaar zouden staan, zijn de lengte en de kleur. Ik ben een indiaan, dus klein. Ik heb daarnaast een bruine huid en zwart haar zoals de meeste inheemse Zuid-Amerikaanse vrouwen. Laat het hier duidelijk zijn: slechts in bepaalde delen van Zuid-Amerika wonen blonde Latina’s.

Máxima is verder opgegroeid in een gegoede buurt en klasse en met een vader die een ‘belangrijke’ baan had in een militaire dictatuur (heb ik ook niets mee). Ik ben opgegroeid in een achterbuurt, zonder vader en een moeder die voor drie kinderen moest zorgen. Máxima volgde haar middelbare opleiding op een Britse aristocratische tradities geënte school in Buenos Aires. Ik zat inmiddels in Schoonhoven op de mavo, op advies van de hoofdmeester, terwijl ik vwo had gescoord op de cito-toets (gelukkig is dat snel recht gezet). En ga zo maar door. Was er ooit een gerede kans geweest dat ík en niet Máxima Willem-Alexander tegen het lijf was gelopen in de feestweek van Sevilla?

De positieve reactie van vele Nederlanders op de Zuid-Amerikaanse achtergrond van Máxima irriteerde mij enigszins. De massale toeëigening van de Argentijnse tango als bijna nationale cultuurgoed was opvallend in een tijd van polarisatie en islamofobie. Carel Kraayenhof heeft daar een gouden plaat aan overgehouden, zonder dat de gemiddelde Nederlander amper wist dat niet hij maar het toch echt Astor Piazolla was die het ‘traan-nummer’ heeft gecomponeerd en een van de grondleggers is van de tangomuziek.
  
Het meest irritante vond ik de mensen die Máxima als rolmodel voor de migranten, de eerste generatie gastarbeiders in het bijzonder, voorhield. Ze sprak zo snel en zo goed Nederlands en ze paste zich zo goed aan! Ik denk dat de meeste Mohammeds ook wel in een paleis met bedienden en leuke privéleraren zich hadden wil leren aanpassen aan een nieuw land.

Toen (in 2003) ging Máxima zich inzetten voor de integratie van de allochtone vrouw: de commissie PaVEM. Sympathiek, maar haar eigen ervaring kan moeilijk als maatgevend voor de gemiddelde allochtone vrouw gezien worden. Bovendien bleek algauw dat allochtone vrouwen zich slechts onder bepaalde voorwaarden mochten ontwikkelen. De commissie telde namelijk ook allochtone vrouwelijke leden, maar een aantal van hen trok zich terug omdat eigen initiatief als allochtone vrouw helemaal niet op prijs gesteld zou worden. Ze mochten bovendien niet met de pers praten, alleen een man, in casu Paul Rosenmöller, mocht het woord namens hen voeren. Kortom, ze voelden zich als ‘excuus allochtoon’ gebruikt.

Wat er precies met het advies van PaVEM is gebeurd? We weten het niet. Wel, eerlijk is eerlijk, subsidieerde het Oranjefonds (een kado van tien miljoen van het Nederlandse volk aan het koninklijk echtpaar zodat ze zichzelf tof kunnen voelen) projecten waarin vrijwilligers allochtone vrouwen Nederlandse les geven. Waarom niet ook eigen geld ingezet om goede privéleraren aan te trekken – in plaats van bijvoorbeeld het bouwen van een droomhuis in Mozambique – om bijzondere vrouwen net zo’n kans te geven als Máxima zelf heeft gekregen om effectief het Nederlands te leren? 

Máxima heeft een keer haar nek uit gestoken. Door te stellen dat ‘de’ Nederlander niet bestaat. Even dreigde een deel van Nederland af te haken. Maar haar charme kwam deze nationaal gevoelde krenking te boven. Máxima moest zich voortaan maar beperken tot  uitspraken over haar gezin, het Oranjefonds en vooral veel ‘Zuid-Amerikaans’ lachen, dansen en zingen. Een beetje als de route van de ‘excuus allochtoon’.


Klinkt dit cynisch? Mogelijk. Ik noem het kritisch. Ik plaats vooral mijn vraagtekens achter de makkelijke acceptatie van Máxima als Zuid-Amerikaanse/ allochtone vrouw in de boezem van de Nederlandse natie. De grote zwijm waarin Nederland is gevallen bij de mooie, spontane en intelligente Máxima is invoelbaar. Toch wringt het. Ik vraag mij af als Willem-Alexander met een ‘echte’ donkere Latina of Latifa was gekomen, hoe gemakkelijk dan het acceptatieproces was verlopen. Máxima is niet de gemiddelde Latina, laat staan de gemiddelde allochtone vrouw. Nederland is gewoon gevallen voor een dame die op haar bewoners leek: blond, lang, hoogopgeleid en uit een welvarend milieu. En aardig, dat lijkt mij wel.