Logo Joop
De opiniesite van BNNVARA met actueel nieuws en uitgesproken meningen

Anticlimaxen en wilde verhalen voorafgaand aan Turkse verkiezingen

  •  
11-03-2015
  •  
leestijd 6 minuten
  •  
RTEmagicC_df1cd740a6.jpg
Van samenzweringstheorieën over Turkije tot sekstapes van parlementariërs
Vooral in verkiezingsperioden is de Turkse politiek als een klucht in meerdere delen. Door onverwachte wendingen en uitzinnige samenzweringstheorieën wordt het nooit saai, al volgt zo nu en dan ook een anticlimax.
Verrassing Het kwam als een verrassing. Omdat Gül zich uitsprak tegen de invulling die Erdogan aan het door hem nagestreefde presidentieel systeem wil geven. Bovendien ligt de venijnige campagne die Erdogans mediavrienden vorig jaar tegen Gül ondernamen nog vers in het geheugen.
Over Erdogans beweegredenen om Gül te paaien werd lustig gespeculeerd. Het was een manoeuvre om de dwarse premier Davutoglu onder druk te zetten. Het kon echter ook een handreiking zijn naar de oudere garde van de AKP, die zich vervreemd voelt door nieuwkomers in de partijleiding. Anderen meenden dat Gül stemmen moest trekken, nu het percentage van de AKP in peilingen iets, tot iets meer, terugloopt.
Nog geen week nadat Erdogan aanleiding had gegeven tot het rumoer maakte Gül daar een einde aan door te verklaren dat hij zich niet verkiesbaar stelde.
Fidan Een tweede anticlimax voltrok zich rond Hakan Fidan, het voormalige hoofd van inlichtingendienst MIT. Een maand geleden zei Fidan namens de AKP aan de verkiezingen deel te gaan nemen. Davutoglu was verheugd, terwijl Erdogan in een rouwstemming belandde. Waarnemers meenden dat Fidan naar het Davutoglu-kamp was overgelopen.
Tijdens zijn staatsbezoek aan Saoedi Arabië maakte Erdogan zijn zorgen kenbaar aan Fidan over diens vertrek bij MIT. Kennelijk deed hij dat overtuigend, want op 9 maart, de dag waarop Erdogan voor de tweede keer de ministerraad voorzat (ongebruikelijk voor een Turkse president en vernederend voor Davutoglu) trok Fidan zijn kandidatuur in.
Fidan zal naar het schijnt terugkeren naar MIT. De oppositie is daar zeer verbolgen over, omdat hij ondertussen niet meer als neutraal zou kunnen worden beschouwd. Alsof hij dat eerder wel was als baas van Erdogans keurkorps.
Fuat Avni Ondertussen stroomt een bizar complex samenzweringstheorieën over Turkije, waarin voortdurend het Twitter account ‘Fuat Avni’ opduikt.
Fuat Avni voorspelde eerder de arrestatie van politieagenten en journalisten die sympathiseren met de bij Erdogan in ongenade gevallen imam Fethullah Gülen. Daardoor kunnen Avni’s beweringen niet zomaar in de wind worden geslagen.
Volgens regeringsgezinde kranten gaat achter het pseudoniem Fuat Avni de columnist Emre Uslu schuil. Uslu is columnist bij Gülens Engelstalige krant Today’s Zaman, maar werkte eerder bij de politie, waar hij veel informatieve contacten aan overhield. Daardoor kan hij iets met Avni te maken hebben. Ook al omdat niemand twijfelt over een verband tussen de Gülenbeweging en dit Twitter account.
Uslu ontkende, uitte beschuldigingen richting MIT, maar werd hoe dan ook na Gülen de meest gezochte man in Turkije. Hij week uit naar de veilige VS, waar hij columns voor Today’s Zaman blijft schrijven.
Sümeyye Vorige maand verschenen berichten dat Erdogans dochter Sümeyye zich kandidaat zou stellen bij de verkiezingen. Kort daarop beweerden de kranten Star, Aksam en Günes dat de oppositievoerende Republikeinse Volkspartij (CHP) en de Gülenbeweging in een samenzwering betrokken zijn om Sümeyye te vermoorden. Genoemde kranten behoren toe aan Ethem Sancak, een nauw aan Erdogan verbonden zakenman, dus is het duidelijk uit welke hoek de wind waait.
Het geleverde bewijs bestond uit Twitter communicatie tussen Fuat Avni en Umut Oran, een volksvertegenwoordiger van de CHP, over plannen om Sümeyye Erdogan te vermoorden. Mijn eerste gedachte was dat een samenzweerder zaagsel in het hoofd moet hebben om een moordcomplot via een sociaal netwerk te bespreken.
Gülen ontkende, via zijn advocaat Nurullay Albayrak, die de berichtgeving in Star, Aksam en Günes als ‘immorele laster’ verwierp. Dat de onderlinge berichten van Avni en Oran niet authentiek konden zijn bleek volgens Albayrak alleen al uit het feit dat ze langer waren dan 140 aanslagen, de maximale lengte van een tweet.
Oran ontkende eveneens. Op 6 maart presenteerde hij een lijst van zijn berichten, waar hij Twitter eerder om had verzocht. De beschuldigingen in de pro-Erdogan media wist hij zo te weerleggen, althans zo stelde Today’s Zaman het.
Volgens Oran worden Star, Aksam en Günes door MIT ingefluisterd. Emre Uslu voegde daaraan toe dat MIT de ‘Fuat Avni-samenzwering’ gebruikt om de CHP klem te zetten. Dat wil zeggen, door de indruk te wekken dat de Gülenbeweging over ‘sekstapes’ van CHP-parlementariërs beschikt en daarmee de partijleiding chanteert.
Is-bank Ondertussen wist Fuat Avni dat de regering de aan de CHP verbonden Is-bank wil confisceren, zoals dat eerder dit jaar gebeurde met Gülens Bank Asya. De Is-bank is de grootste bank van Turkije en ontstond in 1924 op initiatief van Mustafa Kemal Atatürk, die niet alleen de Turkse Republiek stichtte, maar ook de CHP oprichtte.
Volgens Avni vormt het confisceren van de Is-bank de opmaat tot het verbieden van de CHP. Dat zou Erdogan zeker goed uitkomen, want zonder de CHP is hij voor de verkiezingen al zo goed als zeker van een presidentieel systeem in Turkije.
CHP-leider Kemal Kilidaroglu stelt dat MIT voorbereidingen treft voor een procedure bij het Constitutioneel Hof tegen de CHP. Een centrale rol is daarbij volgens hem weggelegd voor een nog te verschijnen boek, geschreven door de zonen van Ülkü Adatepe, de adoptiedochter van Atatürk. De gebroeders Adatepe eisen de erfenis van Atatürk en  begonnen daartoe twee jaar geleden een rechtszaak tegen de CHP en de Is-bank.
Volgens Kilicdaroglu zal de regering zwendel aanhangig maken bij het overmaken van geld van de Is-bank naar de CHP. Kilidaroglu spreekt enig illegaal handelen tegen, maar meent dat hier een argument wordt gezocht om de Is-bank in te lijven en de CHP te verbieden.
Grondwetswijziging Nu was de AKP aan de beurt om te ontkennen. Verschillende kopstukken van de partij deden dat, waaronder Davutoglu, die volgens Kilicdaroglu echter onwetend was gehouden over het complot bij MIT.
Davutoglu riep Kilicdaroglu op om mee te werken aan een grondwetswijziging waardoor het parlement het laatste woord krijgt bij het verbieden van partijen. Klinkt sympathiek, maar in het parlement heeft de AKP de meerderheid, wat de deur op een kier laat staan.
Davutoglu zal zich er echter bewust van zijn dat een verbod op de CHP ver strekkende gevolgen kan krijgen. Aanhangers van die partij zullen in dat geval massaal de straat op gaan, met geweld als waarschijnlijk gevolg. Zeker als de nieuwe veiligheidswet van kracht wordt, die de politie machtigt om onder bepaalde omstandigheden vuurwapens te gebruiken bij demonstraties, valt een bloedbad niet uit te sluiten.
Wanneer veel buitenlandse investeerders vervolgens geschrokken door de ontstane chaos besluiten om zich terug te trekken, wordt de reeds fragiele Turkse economie een zware slag toegebracht. Niemand wil het toch zover laten komen? Alhoewel, Fuat Avni kent wel iemand.
Dollars Volgens een van Avni’s laatste berichten stimuleert Erdogan doelbewust de devaluatie van de Turkse lira ten opzichte van de dollar, door de reputatie van de Centrale Bank aan te tasten. Om zo zijn in het buitenland gestalde illegale dollars meer waard te laten worden in Turkije.
Bij een financiële crisis als gevolg van sterk teruggelopen buitenlandse investeringen zal dit vermogen, zo stelt Avni, in de Turkse economie gepompt worden. Omdat ‘in tijden van crisis niemand naar de herkomst van vermogen vraagt.’ Erdogan zal dan volgens Avni ondernemingen opkopen die schuld in dollars hebben, om zo zijn illegale kapitaal wit te wassen.
Avni heeft het eerder bij het rechte eind gehad, maar is dat ook in dit geval zo? Natuurlijk, er zit een revanchegedachte achter dit Twitter-account, maar los daarvan ontbreekt de logica. Als Avni de geheime plannen van Erdogan kent kan het bijvoorbeeld niet anders dan dat de gewetensvolle vicepremiers Babacan en Arinc er ook lucht van kregen. Waarom trekken zij dan niet aan de bel? Of laten ze dat aan Avni over…?
De enige conclusie die vooralsnog met zekerheid aan Avni’s complottheorieën verbonden kan worden is dat de oorlog tussen Erdogan en Gülen nog in volle gang is. De beweging van de imam in Pennsylvania kan dan in veel opzichten teruggedrongen zijn, maar geeft zich niet gewonnen. Dat belooft nog wat voor de drie maanden die Turkije van de verkiezingen scheiden.
Peter Edel is schrijver van De diepte van de Bosporus, een politieke biografie van Turkije (Uitgeverij EPO, Antwerpen, 2012).   Volg Peter Edel ook op Twitter.

Meer over:

opinie, wereld
Delen:

Praat mee

onze spelregels.

avatar
0/1500
Bedankt voor je reactie! De redactie controleert of je bericht voldoet aan de spelregels. Het kan even duren voordat het zichtbaar is.