Antisemitisme tegen moslims

Antisemitisme tegen moslims, is dat niet even absurd als homofobie tegen hetero’s? En is het vandaag de dag niet al controversieel genoeg om jodenhaat en moslimhaat in één adem te noemen? Volgens veel mensen zijn het tendensen die je niet mag vergelijken. “Antisemitisme is het resultaat van eeuwen religieuze en etnische haatpropaganda”, zegt Manfred Gerstenfeld, “terwijl islamofobie recentelijk is ontstaan na terroristische aanslagen.”

Het vroege antisemitisme Het negentiende-eeuws antisemitisme verschilt van bijvoorbeeld anti-joodse sentimenten uit de Middeleeuwen omdat het niet tegen een geloof is gericht, maar tegen de hele ‘aard van het ras’. Traditionele oplossingen voor het probleem van de ongewenste ander, zoals verplichte bekering of gettoïsering, gaan daarom al snel niet ver genoeg meer. Fantasieën van definitieve verdrijving of vernietiging komen op de politieke agenda te staan. Een belangrijke aantekening: het semitische ras omvat voor Renan zowel de Joden als de Arabieren. Dat hij zich drukker maakt over de Joden is omdat die meer invloed in Europa hebben en omdat de wereld van de islam volgens hem zo inferieur is, dat ze toch al ‘bezig is om met veel lawaai in te storten’.

Islamofobie Voor veel rassendenkers in Renans voetspoor zijn moslims van hetzelfde laken een pak als Joden, maar dan een slechter pak. Daniel Kimon, een vriend van Édouard Drumont (de toonaangevende Franse antisemiet tijdens de Dreyfusaffaire), ontwerpt in 1897 een ijzingwekkend ‘Endlösung’ voor het islamitisch vraagstuk. Hij schat dat de kern van het probleem wordt gevormd door ongeveer zesenhalf miljoen fanatieke moslims, die onverbeterlijk zijn en daarom ‘vernietigd moeten worden’. Daarna kunnen de andere moslims gedeïslamiseerd worden, onder andere door ze korans te verstrekken die op christelijke grondslag herschreven zijn.

Gedeelde historie Wat is de les van dit verhaal? In elk geval dat het argument van Gerstenfeld niet opgaat: antisemitisme en islamofobie hebben allebei lange en zelfs overlappende geschiedenissen. Het is een feit dat mensen als Renan het stereotype van de ‘eeuwige Jood’ hebben voorbereid, maar dat moet dan ook gelden voor het vijandbeeld van ‘de moslim’. Wat Voet vergeet is dat racisten van Renan tot Hitler moslims wel degelijk zien als een etnische groep met een onveranderlijke aard. Een essentialistische manier van denken die nog voortleeft in Wilders’ overtuiging dat de gewelddadige jihad de ‘ware aard’ van de islam laat zien en dat daarom elke moslim in Nederland een gevaar vormt. De belangrijkste conclusie lijkt me tenslotte dat vergelijkingen tussen antisemitisme en islamofobie niet alleen mogelijk maar onvermijdelijk en noodzakelijk zijn. Ondanks alle grote en kleine verschillen zijn het in veel opzichten vruchten van dezelfde giftige boom.