Apart boek leest die Ad Koppejan

Donderdagavond moesten de gasten van Pauw en Witteman vertellen welk boek hun leven had veranderd. Ook de zogenaamde CDA-dissident Ad Koppejan moest eraan geloven. Noemde hij de bijbel? Ging hij voor de Bekentenissen van de kerkvader Augustinus? Was hij gegrepen door het derde – politieke – gedeelte van Abraham Kuypers’ De Gemeente Gratie? Nee, hij maakte voor een christendemocraat een opmerkelijke keuze: de Fountainhead door Ayn Rand.

Ayn Rand (1905 -1982) was een politiek filosofe en de grondlegger van de libertarische beweging, die vooral in de Verenigde Staten veel aanhang heeft, maar ook in Europa groeit. Verschillende vaste bezoekers van Joop laten in hun kritische reacties regelmatig merken dat zij door Ayn Rand en het libertarisme beïnvloed zijn.

Wat houdt haar ideologie in? Ayn Rand gaat ervan uit dat de wereld er het mooiste uit gaat zien, als alle mensen zoveel mogelijk hun eigen belang nastreven. Altruïsme is een misvatting. Creatief egoïsme leidt tot de beste resultaten. Alleen zo krijgen vernieuwing en vooruitgang ruim baan. Rand staat daarom een absolute vrijheid van het individu voor. De staat is er alleen om de veiligheid en het particulier bezit te garanderen. Elk ander optreden werkt verlammend. Regelgeving is eigenlijk een strategie van de middelmatigen om zich tegen de concurrentie van het genie te verdedigen. 

Ayn Rand was dan ook mordicus tegen staatsingrijpen in de economie of alles wat maar een beetje naar sociale zorg zweemde. Zij schreef over dit alles artikelen en studies, maar daarnaast verspreidde zij haar politieke denken ook in veelgelezen romans. Het boek dat Ad Koppejan veranderde, The  Fountainhead , gaat over de eigenzinnige en briljante architect Howard Roark die gehinderd wordt door conventionele voorschriften, die worden gepropageerd door de linkse kerk en een socialistisch schandaalschrijver. Het establishment deinst voor niets terug om het Roarke moeilijk te maken want genie is gevaarlijk en moet vernietigd worden door de samenwerkende – linkse – derderangsfiguren – maar uiteindelijk wint hij. De krantenmagnaat Gail Wynand heft het blad op waarin de socialistische schandaalschrijver zijn column heeft en draagt Roarke op om het hoogste gebouw van de wereld te ontwerpen. Ook krijgt onze architect het meisje. In 1949 is er nog een film over gemaakt met Gary Cooper in de hoofdrol. 

De ideologie van Ayn Rand en het radicale individualisme van Roark zijn in  strijd met alles wat de christendemocratie heilig is. Het CDA bestrijdt immers het individualisme en benadrukt juist het gemeenschapsdenken. Die bewondering voor de Fountainhead maakt Ad Koppejan binnen zijn partij zeker tot een dissident maar geen linkse zoals sommigen nog denken. Nog een saillant detail: de meeste libertariërs zijn overtuigde godloochenaars. Zij beschouwen zichzelf als aanhangers van een volstrekt rationele filosofie en daarin is geen plaats voor het bovennatuurlijke. Niet voor niets sprak Ayn Rand zelf liever over “objectivisme” als ze tegenover haar bewonderende leerlingen als een echte goeroe de ware leer verklaarde. 

Bekijk het item over de lievelingsboeken bij Pauw en Witteman hier.