Logo Joop
De opiniesite van BNNVARA met actueel nieuws en uitgesproken meningen

Apartheidsstaat Israël?

  •  
13-02-2013
  •  
leestijd 5 minuten
  •  
491 keer bekeken
  •  
BNNVARA fallback image
Het is geen academisch debat maar een enorm gepolariseerd politiek debat
Is Israël een apartheidsstaat? Op Wikipedia is er een lang artikel gewijd aan Israël en de apartheidsanalogie.
Israëlcritici stellen dat de manier waarop de Westbank wordt bezet erg lijkt op hoe het apartheidsregime Zuid-Afrika controleerde. Zoals je op de Westbank nederzettingen exclusief voor joden hebt en Palestijnse enclaves, zo woonden in Zuid-Afrika de blanken in hun aparte wijken en werden de zwarten verbannen naar de townships. Ook de huwelijkswetgeving van Israël zou op die van Zuid-Afrika lijken. Ten tijde van de apartheid waren interraciale huwelijken verboden, nu mogen Palestijnen uit de Westbank en de Gazastrook niet trouwen met een Israëliër.
Verder maakt Israël veelvuldig gebruik van goedkope Palestijnse arbeidskrachten, zoals de blanken in Zuid-Afrika zwarte arbeiders gebruikte. Het Israëlische systeem, waar de bewegingsvrijheid van Palestijnen door de vele checkpoints met soldaten wordt beperkt, zou volgens critici bovendien erg veel weg hebben van het beruchte pasjessysteem in Zuid-Afrika.  
Tegenstanders van de apartheidsanalogie benadrukken de verschillen. Zo zouden Arabische Israëliërs dezelfde rechten hebben als joodse Israëliërs. Ze doen immers mee aan de Israëlische democratie en eten in dezelfde restaurants. In Zuid-Afrika waren veel plekken daarentegen net vir blankes . De apartheidsanalogie zou worden gemaakt om het bestaansrecht van Israël te ondermijnen. Volgens de joods-Canadese parlementariër Irwin Cotler is deze analogie zelfs een vorm van antisemitisme.
Volgens Wikipedia is de apartheidsanalogie controversieel. Het is geen academisch debat maar een politiek debat. Een enorm gepolariseerd politiek debat. Heb je kritiek op Israël dan zit je meteen in het linkse kamp. Dan lijd je volgens rechts dus aan selectieve verontwaardiging, praat je terroristische aanslagen goed en ben je (al dan niet openlijk) een antisemiet. Heb je daarentegen begrip voor het optreden van Israël, dan zit je meteen in het kamp van Geert Wilders en Kees van der Staaij, of je het wilt of niet.   
Om even een joodse term te gebruiken (ik weet helaas even geen Arabisch equivalent): je houding in het Israëldebat is een sjibbolet zodat anderen weten of je in ideologisch, moraal, politiek en/of religieus opzicht wel zuiver op de graad bent. Op de Bible Belt kun je maar beter niet al veel begrip hebben voor de Palestijnse zaak, want dan slaat men je meteen met Gretta Duisenberg en haar zes miljoen handtekeningen en de zelfgemaakte raketten uit Gaza om de oren. Andersom is het ook niet verstandig om in bepaalde linkse en islamitische kringen begripvol uit te laten over Israël of kritisch over de Palestijnen. Het Israëldebat is emotie en het uiten van een andere mening, hoe genuanceerd misschien ook, werkt als de spreekwoordelijke rode lap op een stier. 
De grootste overeenkomst tussen Israël nu en Zuid-Afrika toen is de manier waarop we in Nederland hierover debatteren en hoe hier de kloof tussen links en rechts loopt. Zoals Israëlapologeten zich (vaak uit religieuze overwegingen) verwant voelen met het ‘uitverkoren’ joodse volk en het bestaansrecht van de joodse staat verdedigen, zo voelden apartheidsapologeten een ‘stamverwantschap’ met de blanke Afrikaners en verdedigden zij het recht op een aparte blanke cultuur. En net als de Israëlapologeten van nu verweten de apartheidsapologeten van toen hun tegenstanders selectieve verontwaardiging: apartheidscritici zagen de donkere kanten van het zwarte nationalisme niet en hadden geen oog voor de buitengewoon bloedige geschiedenis van het communisme, Israëlcritici zijn tegenwoordig buitengewoon naïef over de islam.
De vrienden van Zuid-Afrika waren orthodoxe protestanten, nationalisten en andere conservatieven: de kleine christelijke partijen het Gereformeerd Politiek Verbond (GPV) en de Staatkundig Gereformeerde Partij (SGP), de Nederlands Zuid-Afrikaanse Werkgemeenschap (NZAW), de populistische Boerenpartij en het ultrarechtse Oud-Strijders Legioen (OSL). De vrienden van Israël nu zijn de kleine christelijke partijen ChristenUnie en SGP, de door orthodoxe protestanten gedomineerde stichting Christenen voor Israël en de populistische en ultrarechtse Partij voor de Vrijheid (PVV).
Ook in het linkse kamp bestaat deze continuïteit.  Vroeger trok links ten strijde tegen het onrecht van de apartheid, vandaag springt links in de bres voor de rechten van de Palestijnen. Het beste voorbeeld is de linkse activist Sietse Bosgra van het Komitee Zuidelijk Afrika (KZA), die tegenwoordig betrokken is bij het Nederlands Instituut Palestina-Israël (NIPI). Bosgra was lid van de Pacifistisch Socialistische Partij (PSP) maar was geen principieel pacifist. Voor revolutionair geweld tegen de onderdrukker had Bosgra best begrip. Hij beschouwde zich in de eerste plaats dan ook als antikolonialist.
De partijdige houding van Bosgra cum suis heeft, en daar hebben hun tegenstanders niet helemaal ongelijk in, het risico van selectieve verontwaardiging in zich. Het afsluiten van de Gaza-strook door Israël is misdadig, maar dat is het executeren van politieke tegenstanders door Hamas ook. Maar aan de andere kant, mensen die de andere partij van selectieve verontwaardiging beschuldigen lijden hier niet zelden zelf ook aan. Het is de pot die ketel verwijt dat hij zwart ziet. 
Betekent nuance meteen dat je in alles grijs moet zijn? Nee. De apartheid in Zuid-Afrika was fout en het ANC bevond zich aan de goede kant van de geschiedenis. Ondanks de beruchte autobandenmoorden op al dan niet vermeende verraders  waren de ANC’ers de ‘good guys’ die streden tegen racisme en onderdrukking. Na 1994 hebben sommige orthodoxe protestanten dan ook erkend, dat ze vroeger fout zaten. Dit mea culpa is niet luid en de oude zonde wordt met de mantel der liefde bedekt. Ik hoor vaak: “Ja, maar die linkse mensen, die waren ook zo zwart-wit en duldden geen andere mening dan de hunne, we moesten wel een tegengeluid laten horen.” Het hoeft dan ook geen betoog dat een kritische opmerking over hun huidige Israëlliefde, die vaak volstrekt kritiekloos is, op weinig begrip hoeft te rekenen. 
Israël is op dit moment fout bezig. Het nederzettingsbeleid is fout. Het discrimineren van Palestijnen uit de Westbank en de Gazastrook is fout. Het steeds maar nieuwe stukjes van Oost-Jeruzalem annexeren door weer een heleboel nieuwe woningen te bouwen is fout. Het buitensporige Israëlische geweld in Gaza in reactie op een paar zelfgemaakte raketten is ontzettend fout.
In je poging om genuanceerd te zijn moet je een zeker engagement niet kwijtraken. Het verwerpen van het zwart-witdenken betekent niet, dat iedereen dan maar grijs moet zijn. 
Israël schendt de mensenrechten. Vaak op grove schaal. Dit is iets, om de Duitse schrijver Günter Grass te citeren, wat gezegd moet worden.&nb

Meer over:

opinie, wereld
Delen:

Praat mee

onze spelregels.

avatar
0/1500
Bedankt voor je reactie! De redactie controleert of je bericht voldoet aan de spelregels. Het kan even duren voordat het zichtbaar is.