Arabische lente: Europa weet geen raad met vluchtelingen

Het leger stuurt F16’s naar Libië om de no fly-zone te handhaven en onze kustwacht stuurde een surveillancevliegtuig om de Italianen te helpen bootvluchtelingen op te sporen. Sinds de revolutie in Tunesië en de opstand in Libië moet Europa weer zelf haar grenzen bewaken. De afspraken van Italië met Libië en Tunesië om asielzoekers buiten Europa te houden zijn niks meer waard.

Nu de bewakers weg zijn, blijven de Europese landen als verbijsterd achter en maken ze ruzie over opvang van Tunesische en Libische vluchtelingen. Met schrijnende situaties en gesleep met vluchtelingen tot gevolg. Ondertussen laat Turkije het goede voorbeeld zien. Het land stuurt een boot om gewonde Libiërs te evacueren en te verplegen in Turkije. Dat is zoals een modern (fatsoenlijk) land zich hoort te gedragen.

Omdat Libië en Tunesië zich tot voor kort zo goed van hun taak kweten en alle vluchtelingen op weg naar Europa tegenhielden, sloot Italië zijn opvangcentra op Lampedusa en in het zuiden van de laars. Die beslissing komt nu terug als een boemerang. De omstandigheden waarin de Tunesiërs en Libiërs nu in de snel opgerichte opvangcentra verkeren zijn verschrikkelijk. En natuurlijk zijn de vaste inwoners van Lampedusa kwaad dat ze zo in de rotzooi zitten. Berlusconi paait de bevolking van Lampedusa met de belofte van een toekomstig belastingparadijs, waar meneer zelf een mooie villa zal aanschaffen.

Berlusconi zoekt ondertussen de schuld buiten zich zelf: Europa wil hem niet helpen. Gelegenheidshulp is hem wel geboden (in de vorm van geld en asielspecialisten) maar dat wees zijn regering allemaal af. Ook vroeg Italië, in tegenstelling tot Malta, niet om de inwerkingstelling van de Europese richtlijn voor tijdelijke bescherming, waarmee vluchtelingen voor korte tijd geholpen zijn, maar niet persé voor een vluchtelingenstatus in aanmerking komen.

Eigenlijk is het allemaal maar symptoombestrijding. Europa, de Europese lidstaten om precies te zijn, willen Zuid-Europa niet helpen met een structurele oplossing: het delen van de last door zelf ook Noord-Afrikaanse vluchtelingen tijdelijk op te vangen. Nederland helpt graag de grenzen te bewaken, maar ik heb Rutte of Leers nog niet horen zeggen: “Silvio, stuur die Libiërs maar door, wij vangen ze wel tijdelijk op in een leegstaand asielzoekerscentrum.”

En terwijl Europa touwtrekt, haar verantwoordelijkheid afschuift en de bootvluchtelingen in omheinde opvangcentra zet, heeft Turkije een autoferry laten ombouwen tot een drijvend ziekenhuis. De boot haalt honderden gewonden uit de frontlinie op en evacueert ze naar Turkije. Die humane actie verdient navolging.

Europa geeft een dubbele boodschap af aan de activisten van de Arabische lente: zolang zij opstandelingen voor democratie in eigen land zijn, kunnen ze rekenen op onze sympathie. Maar zo snel als ze de oorlog ontvluchten en het ruime sop kiezen en koers zetten naar Lampedusa of Malta worden ze als ongewenste gelukzoekers weggezet.